تجلیِ نقش «گل و گلدان» در کاشی‌کاری حرم مقدس رضوی

در طراحیِ سنتیِ ایران‌زمین، تنوع بسیاری از نقوشِ تزیینی وجود دارد که بُن‌مایه‌ی اصیلِ آن‌ها بر مبنای تزیینِ صرف نبوده و پیشینه‌ی غنی‌ای از گذشتگان را بر خود حمل می‌کنند. یکی از این نقوش، نقشِ «گلدانی» یا «گل و گلدان» است که جلوه‌ی آن را می‌توان به‌صورت متنوع در میان انواعِ هنرهای سنتی ایران ملاحظه کرد. از قالب‌هایی که محملی بر بروزِ این نقش بوده‌اند می‌توان به طراحیِ فرش و تزییناتِ وابسته به معماری (گچ‌بری، کاشی‌کاری و...) اشاره کرد. این نقش که در جایگاهِ یک الگویِ اصلی با قالبِ کاشی، بر بدنه‌ی بناهای اسلامی متجلی شده است، با نگاهی سطحی، تصویری جز یک گلدان با شاخه‌های گیاهی نیست، اما با تحلیل عمیق‌تر می‌توان به بن‌مایه‌های اصلی آن، که ریشه در نمادهای پیشا اسلامی دارد نائل شد. این پژوهش پس از تحلیلِ اجزای اصلیِ نقش گلدانی به سه جزء «آب، گلدان، گیاه» دست‌یافت که هماهنگی زیادی با حضورِ همین عناصر در آثار باقیمانده‌ی پیشا اسلامی پیدا کرد. همچنین در این تحقیق، نقشِ تکرارشونده‌ی دو برگ در دو طرفِ یک گل به عنوانی الگویی باستانی مورد واکاوی قرار گرفت.