بررسی فقهی حقوقی مسئولیت جبران خسارت خطای حاکم در صدور رای

زمینه و هدف: صدور رای خطا ضمن اینکه به دلایل مختلف ممکن است رخ دهد، آثار مادی و معنوی مهمی بر زندگی افراد جامعه دارد. هدف مقاله حاضر بررسی مسئولیت جبران خسارت خطای حاکم در صدور رای از دیدگاه فقه و حقوق است.مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و داده‌ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده‌ها استفاده شده است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد در صدور رای خطا، قاضی و به ‌تبع آن دولت مسئول شناخته ‌شده و آن دو مسئول اعمال و تصمیمات خود و ضامن زیان‌های مادی و معنوی ناشی از تقصیر عمدی و غیرعمدی هستند. خطای قاضی به دو بخش تقصیر و اشتباه تقسیم  می‌شود که بر هر یک از آن‌ها بار حقوقی جداگانه‌ای مترتب می‌باشد. در صورت خطای، قاضی علاوه بر اینکه شغل او در مصونیت نخواهد بود و تحت تعقیب انتظامی قرار خواهد گرفت دولت و دارایی شخصی قاضی برحسب مورد مسئول جبران خسارات وارده به زیان‌دیده خواهد بود؛ بدین نحو که مسئولیت شغلی او در تعقیب انتظامی و مسئولیت دولت در اشتباه قاضی و مسئولیت دارایی شخصی او در تقصیر تبلور خواهد یافت. جبران خسارت نیز به ‌صورت اعاده به وضعیت سابق، پرداخت مالی و اعاده حیثیت امکان‌پذیر است.نتیجه‌: در حقوق ایران، جبران خسارت معنوی تا حدودی مغفول واقع ‌شده و با توجه به اینکه صدور رای خطا در بسیاری مواقع بیش از خسارت مالی، با خسارت‌های  معنوی همراه است و اعتبار و حیثیت افراد را ممکن است خدشه‌دار نماید، بنابراین لازم است بیش ‌از پیش مورد توجه قرار گیرد.

jurisprudential review of the responsibility for compensation for the ruling error in issuing a decision

background and aim: issuing a wrong decision, while it may happen for various reasons, has important material and spiritual effects on the lives of people in the society. the purpose of this article is to examine the legal jurisprudence of the responsibility to compensate for the ruling’s error in issuing a decision.materials and methods: this article is descriptive and analytical. the materials and data are also qualitative and data collection has been used.ethical considerations: in this article, the texts’ originality of, honesty and trustworthiness have been observed.results: the findings showed that in issuing a verdict of error, the judge and, accordingly, the government are held responsible and both of them are responsible for their actions and decisions and guarantors of material and moral losses caused by intentional and unintentional fault. the judge’s mistake is divided into two parts: guilt and mistake, each of which has a separate legal burden. in case of a mistake, the judge will not be immune from his job and will be prosecuted, the government and the personal property of the judge will be responsible for compensation for the damages caused to the victim in such a way that his professional responsibility in the disciplinary prosecution and the responsibility of the government the mistake of the judge and the responsibility of his personal property will be crystallized in the fault. compensation is also possible in the form of restoration to the previous situation, financial payment and restoration of dignity.conclusion: in iranian law, compensation for moral damages has been neglected to some extent, and considering that the issuance of a wrongful verdict in many cases is associated with moral damages rather than financial damages, and it may harm the credibility and dignity of individuals, so it is necessary to pay more attention to it.