عناصر اقتصادی کیفیت دادرسی مدنی با تاکید بر منابع فقهی

زمینه و هدف: کیفیت دادرسی مدنی از موضوعات مهم و البته تاحدی مغفول در دادرسی مدنی است که مبتنی بر سه عنصر، دادرسی عادلانه، کاهش اطاله دادرسی و کاهش هزینه‌های دادرسی می‌باشد. در این مقاله تلاش شده عناصر اقتصادی کیفیت دادرسی مدنی با تاکید بر منابع فقهی تبیین و تحلیل گردد.مواد و روش‌ها: مقاله پیش‌رو توصیفی - تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی موضوع پرداخته است.ملاحظات اخلاقی: در مراحل مختلف نگارش مقاله، اصول اخلاقی و علمی از جمله بهره‌گیری علمی و دقیق از منابع علمی رعایت شده است.یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که اصل عقلایی و متعارف بودن هزینه‌های دادرسی، اصل انتقال‌پذیری مهمترین اصول و مولفه‌های حاکم بر هزینه‌های دادرسی مدنی است که تاثیر مهمی بر کیفیت دادرسی و تحقق دادرسی عادلانه دارد. در بین فقها نیز در خصوص حرام بودن پرداخت هزینه دادرسی اجماع وجود داشته و تنها اختلاف نظر در خصوص ارتزاق قاضی از بیت‌المال است. رویکرد فقها در خصوص هزینه‌های دادرسی در راستای تقویت کیفیت دادرسی مدنی قابل ارزیابی است.نتیجه‌: ضروری است میان هزینه‌های دادرسی متحمله و ارزش به دست آمده از دادرسی، همخوانی معقول و متعارفی وجود داشته باشد. جهت نیل به این منظور پرداختن به اصل تناسب مصداق بارزی از دادرسی عادلانه می‌باشد و شناسایی ابعاد این اصل ضروری می‌نماید.

economic elements of the quality of civil proceedings with emphasis on jurisprudential sources

background and aim: the discussion of the quality of civil proceedings is one of the most important and, of course, somewhat neglected issues in civil proceedings, which is based on three elements: fair trial, reduction of procrastination and reduction of court costs. in this article, an attempt has been made to explain and analyze the economic elements of the quality of civil proceedings with emphasis on jurisprudential sources.materials and methods: this is a leading descriptive-analytical article using a library method.ethical considerations: in different stages of writing the article, ethical and scientific principles have been observed, including the scientific and accurate use of scientific resources.results: the findings indicate that the principle of rationality and standardization of court costs is the principle of transferability of the most important principles and components governing the costs of civil proceedings, which has an important impact on the quality of proceedings and the realization of a fair trial. there is also a consensus among the jurists about the prohibition of paying court fees, and the only difference of opinion is about the judge’s subsistence from treasury. the jurists’ approach to litigation costs in order to strengthen the quality of civil litigation can be evaluated.conclusion: it is necessary that there is a reasonable and normal agreement between the costs of the proceedings incurred and the value obtained from the proceedings. to achieve this, addressing the principle of proportionality is a clear example of a fair trial and it is necessary to identify the dimensions of this principle.