جستاری در علم و ساینس

علم اساسی‌ترین ویژگی انسان و فصل ممیزه وی با سایر موجودات کره زمین می‌باشد (بقره/30). نوع و یا گونه انسان در بین ممکن الوجود، از حیث عقل، علم و ژنوم (مجموعه مواد ژنتیکی)، مِثل و مانند ندارد (البته چنین ویژگی در انسان، از الطاف خداوند و برای حمل امانت الهی است). به برکت وجود جنین ظرفیت استثنائی (عقل، فطرت، علم و اراده) بنی آدم، امتیاز تسخیر عالم هستی (عالم شهود) به وی واگذار گردید (جاثیه/13). علاوه بر این، مسئولیت پاسخگوئی (از نعمت‌ها) و لیاقت خلیفه‌اللهی شدن (بصورت بالقوه) نیز به وی عنایت شده است (بقره/30). وحی را بعنوان ام‌العلوم و سنجه صحت و سقم هر آنچه که از انسان سر می‌زند، عقل را به منزله محک سنجش و هندسه معرفت، کشف و شهود را در کنار نقل و براهین آن، بانضمام ریاضیات و حواس مبتنی بر حس و تجربه (علم) را، مجموعه معابر ورود به جهان شهود و غیب ویا عیان و نهان قرار داد تا، هستی را آنچنانکه هست (هستی‌شناسی)، و انسان را آنچنانکه می‌باشد (انسان‌شناسی) و خدا را آنچنان که قران و اهل البیت (ع) معرفی می‌نمایند بشناسد و طبیعت را آنگونه که لازم است درک کند و از آن، آنگونه که، شایسته است بهره‌برداری کند (بقدر طاقت بشری). به همین دلایل، ظرفیت علمی و ابزار آنرا به انسان عطا نمود. علم و مشتقات آن، یکی از پر بسامد‌ترین واژه‌ها در قران کریم می‌باشند و نه تنها با حقیقت دین، گره خورده است بلکه، وجود آن بعنوان مکمل، در کنار ساینس و جهت‌دهی درست آن، امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. در غیر اینصورت، ساینس (ساینس بدون حضور علم)، جز لاشه علمی و بی‌روح چیز دیگری نخواهد بود. نسبت علم به ساینس نسبت عام به خاص مطلق است و هیچگاه گزاره خاص نمی‌تواند در جایگاه و در مقام گزاره عام ظاهر شده و نقش آن‌را به طور کامل ایفا نماید. بنابراین، معادل قرار دادن گزاره عام با گزاره خاص در منطق، جایز نمی‌باشد. یعنی، هیچگاه ساینس نمی‌تواند معادل علم باشد و یا به علم ترجمه گردد.