determining the date of the narration as to the “‘aqaba” incident in the interpretation ascribed to imām ‘askarī (a) (based on the implementation of adam story)

The plan of hypocrites to murder the revered prophet, while returning from the war of tabūk, is well known as the incident of “‘aqaba” and various historical, narrative, and interpretive sources have attempted to reread it. in addition, in the interpretation ascribed to imām ‘askarī, there is a lengthy narration mixed with different occasions and themes –narrated from the revered prophet –which offers a unique reading of ‘aqaba incident. in this narration, the story of angels’ prostration for adam and his disobedience are pointed out. by implementing the method of determining the date based on an analysis of the text and source, the present article focuses on the micro-narrative of adam story, examines the accuracy of its ascription to the revered prophet, and tries to figure out the approximate time of the issuance of this narration. exploring the theories related to the adam story shows their time to be after the prophetic time. moreover, analyzing the source of the narration indicates its layers wherein the first layer belongs to the second half of the third century as well as the fourth century, and the second layer to the sixth century. indications suggesting the differentiation between the layers of the book as well as the text of the narration being mixed with shī‘a distinctive themes (which are contemporary with the powerful era of ṭabaristān shī‘as) justify the probability that the narration of ‘aqaba belongs to the sixth century and that its narrative milieu is ṭabaristān.

تاریخ گذاری روایت واقعه «عقبه» در تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) (با تکیه برکاربست داستان آدم)

نقشه منافقان برای قتل پیامبراکرم هنگام بازگشت از غزوه تبوک به واقعه «عقبه» شهرت یافته و منابع متعدد تاریخی،حدیثی و تفسیری به بازخوانی آن اهتمام داشته‌اند.تفسیرمنسوب به امام عسکری نیز روایتی طولانی و آمیخته با رخ‌دادها و مضامین گونه‌گون از پیامبراکرم نقل کرده که خوانشی منحصر بفرد از ماجرای عقبه ارائه می‌دهد.در این روایت به داستان سجده ملائکه بر آدم و عصیان او نیز اشاره شده است.این نوشتار،با کاربست روش تاریخ گذاری مبتنی بر تحلیل متن و منبع برخرده‌روایت داستان آدم تمرکز نموده،درستی انتساب آن به پیامبراکرم را به آزمون سپرده و می‌کوشد زمان تقریبی صدور روایت را دریابد.واکاوی نگره‌های‌ مربوط به داستان آدم تاخر آن‌ها از عهد نبوی را نشان می‌دهد.تحلیل منبع روایت نیز حاکی لایه‌مندی آن و تعلق لایه نخست به نیمه دوم قرن سوم و چهارم و لایه دوم به قرن ششم است.قراین سبک‌شناختی در تمایز لایه‌های کتاب و آمیختگی متن روایت با مضامین متفرد شیعی و سازگار با دوران اقتدار شیعیان طبرستان،احتمال تعلق روایت عقبه به قرن ششم و بوم حدیثی طبرستان را موجه می‌نماید.