the methodology of al-kashf wa al-bayān fī tafsīr al-qur’ān

Abū isḥāq tha‘labī nayshābūrī is an outstanding iranian exegete of the fourth and fifth centuries lh. tha‘labī has been so skillful in various islamic sciences such as arabic linguistics (including morphology, syntax (grammatical inflection), vocabulary, and rhetoric), ḥadīth, exegesis, and qur’ānic sciences that numerous students from many near and far places attended his classes. tha‘labī’s commentary is a comprehensive and valuable exegesis of the qur’ān that entails the utterances and viewpoints of many scholars from various scientific fields. since tha‘labī’s commentary is largely comprised of the narrations by the companions and even ahl al-bayt (a), it can be considered a narrative commentary. tha‘labī’s reality-centered and fair spirit has caused him to present narrations from ahl al-bayt (a) throughout his commentary. this has caused some biased critics to target him with their criticisms and reproaches. tha‘labī’s outstanding scientific personality and position has made the exegetes of the ensuing centuries to use his commentary extensively in their works.

روش‌شناسی الکشف و البیان فی تفسیر القرآن

ابواسحاق ثعلبی نیشابوری، مفسر برجستۀ ایرانی در سدۀ چهارم و پنجم هجری به‌شمار می‌رود. وی در دانش‌های گوناگون اسلامی هم­چون: ادبیات عرب (صرف، نحو، لغت و علوم بلاغی)، حدیث، تفسیر و علوم قرآنی تبحر داشته است؛ به گونه‌ای که دانش‌پژوهان بسیاری، راه‌های دور و دراز را پیموده و خود را به مجالس درسی او می‌رساندند. تفسیر ثعلبی، اثری جامع و ارزنده در تفسیر قرآن به‌شمار می‌رود که دربردارندۀ سخنان و دیدگاه‌های عالمان رشته‌های گوناگون علمی است. از آن‌جا که بخش عمدۀ تفسیر ثعلبی را روایات صحابه و تابعین و حتی اهل­بیت­(علیهم­السلام) تشکیل می‌دهد، تفسیر وی را در شمار تفاسیر روایی می‌توان برشمرد. روحیۀ حق‌محوری و منصفانۀ ثعلبی، سبب شده که وی روایات تفسیری اهل­بیت­(علیهم­السلام) را در تفسیرش نقل کند. همین مسأله، موجب شده تا برخی ناقدانِ متعصب، پیکان انتقادات و سرزنش‌ها را به سوی وی‌ نشانه روند. شخصیت و جایگاه برجستۀ علمی ثعلبی، عالمان و مفسران سده‌های بعدی را بر آن داشته تا به گونه‌ای فراگیر، در آثار و نگاشته‌های خویش از تفسیر وی بهره گیرند.