تاثیر منتفی شدن جهت قرارداد بر بقای قراردادهای مستمر در حقوق ایران و فرانسه

هدف از انعقاد قرارداد را جهت می‌نامند که می‌تواند مشروع یا نامشروع باشد. در مورد جهت نامشروع و تاثیر آن بر قرارداد، قانونگذار ایران موضع‌گیری نموده و در مقابل سرکشی از رعایت قواعد اخلاقی، ضمانت اجرای بطلان مطلق را برگزیده ‌است. اما سوال این‌که در موردی که قراردادی مستمر در هنگام انعقاد دارای جهتی مشروع است و در هنگامه‌ی اجرا، بروز مسائلی نیل به هدف قراردادی را عقیم می‌سازد وضعیت چگونه است؟ جستار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و نیز تطبیقی به این نتیجه دست یافته است که تا پیش از اصلاحات 2016 قانون مدنی فرانسه، جهت در شمار عناصر اساسی عقد بود و از بین رفتن آن، زوال یکی از شروط اعتبار قرارداد و برهم‌خوردن موازنه‌ی قراردادی را در پی داشت. به‌رغم حذف مفهوم جهت از قانون مدنی فرانسه هنوز هم بسیاری حقوقدانان با اتکاء به بخش اول ماده 1186 قانون مدنی 2016 فرانسه قائل به انفساخ قرارداد در چنین وضعیتی هستند. در حقوق ایران نیز با وجود اختلاف‌نظر پیرامون تاثیر انتفای جهت مشروع طرفین بر بقای قرارداد، از بین رفتن جهت مشروع و یا هدف قرارداد که وضعیّت نابسامانی برای یکی از طرفین به‌وجود می‌آورد می تواند سبب انفساخ عقد شود، هرچند برخی حقوقدانان قائل به حق فسخ قرارداد برای چنین وضعیتی هستند.

a comparative study of the impact of frustration of the cause of obligation on the continuity of successive contracts in iranian and french law

in contract law, the purpose of concluding a contract is called cause, which may be legitimate or illegitimate. the article employs a descriptive and analytical method, utilizing a comparative approach to demonstrate that prior to the 2016 reforms of the french civil code, cause was a fundamental element of a contract. the absence of cause would result in the invalidation of one of the essential terms of the contract, thereby disrupting the contractual balance to the detriment of one of the parties. the prevailing doctrine and jurisprudence in france have regarded the legal status of caducité (nullity) of a contract as a means to address difficulties. despite the removal of the concept of cause from the french civil code, many scholars still rely on the first part of article 1186 of the french civil code, which was approved in 2016, as opinions on this matter remain consistent. while there is significant disagreement regarding the impact of the termination of a legitimate cause on the survival of the contract under iranian law, this essay demonstrates that, in iranian law, the legitimate cause or purpose of a contract that creates a difficult situation for one of the parties can lead to the termination of the contract. however, some scholars advocate for the option to terminate the contract in such circumstances.