ارائۀ قاعدۀ صلاحیت بین المللی مطلوب برای جلوگیری از پدیدۀ «توریسم هتک حیثیت» با مطالعه تطبیقی حقوق ایران و انگلستان

توریسم هتک‌حیثیت اشاره به موقعیتی دارد که در آن، خواهان می‌تواند با وجود چندین دادگاه صالح، دعوای هتک حیثیت خود را در کشوری مطرح کند که قوانین ماهوی و شکلی آن را به سود خود می‌بیند، در حالی که ارتباط میان کشور محل دادگاه و دعوا کم است. این پدیده، نگرانی‌های بسیاری را نسبت به تضییع حقوق اشخاص، رسانه‌ها و آزادی بیان ایجاد کرده است. بنابراین، نظام‌های حقوقی می‌بایست با ایجاد قواعد صلاحیت مناسب که وجود ارتباط کافی میان دعوا و دادگاه را تضمین می‌کند، مانع گسترش این پدیده گردند. اما چه قاعدۀ صلاحیتی می‌تواند برای دعاوی هتک حیثیت مناسب تلقی گردد؟ در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی به شیوۀ تطبیقی و از منابع کتابخانه‌ای بهره‌برداری شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر این است تا ضمن مطالعۀ قواعد صلاحیت بین‌المللی نظام حقوقی ایران و انگلستان، قاعدۀ صلاحیت مطلوبی را ارائه دهد تا از گسترش چالش‌های موجود پیرامون دعاوی هتک حیثیت جلوگیری کند. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که قواعد صلاحیت بین‌المللی ایرانی امکان سوء استفاده را برای مدعیان هتک حیثیت فراهم می‌آورد که می‌تواند باعث گسترش پدیدۀ توریسم هتک‌حیثیت در این کشور شود و ضروری است که مقررات صلاحیت آن، در این خصوص، اصلاح گردد. اما نظام حقوقی انگلستان با اعطای اختیار اعمال صلاحیت، در دعاوی هتک حیثیت به دادگاه رسیدگی‌کننده توانسته تا حدودی مانع شکل‌گیری پدیدۀ توریسم افترا شود. نتایج این پژوهش، قاعدۀ صلاحیتی را که به دادگاه این اختیار را می‌دهد تا براساس امور موضوعی پیرامون هر پرونده نسبت به اعمال صلاحیت خود تصمیم‌گیری کرده و مناسب ترین مکان را برای رسیدگی به موضوع دعوا مشخص کند، برای جلوگیری از توریسم هتک‌حیثیت پیشنهاد می‌دهد.

proposing an appropriate international jurisdictional rule for preventing libel tourism: a comparative study of iranian and english law

libel tourism refers to a situation in which, despite the presence of multiple competent courts, a claimant can file a defamation lawsuit in a country with favorable laws, even when there is minimal connection between the jurisdiction and the claim. this phenomenon raises significant concerns regarding the violation of individual rights, media integrity, and freedom of expression. consequently, legal systems should take measures to curb the proliferation of this issue by establishing appropriate jurisdictional rules that ensure a sufficient connection between the claim and the court. what type of jurisdictional rule is appropriate for defamation lawsuits? this research employs a descriptive analytical method, utilizing a comparative approach and library sources. the primary objective of this study is to propose a favorable jurisdictional rule by examining the international jurisdictional regulations of the iranian and english legal systems, with the aim of preventing the proliferation of libel tourism. the findings of this article indicate that the rules governing iranian international jurisdiction create opportunities for abuse by defamation claimants, potentially leading to the proliferation of libel tourism in the country. therefore, it is essential to modify these jurisdictional rules. in contrast, the english legal system has managed to mitigate the emergence of libel tourism to some extent by granting authority to exercise jurisdiction in defamation lawsuits. the results of this research indicate that the jurisdictional rule granting the court the authority to determine its jurisdiction based on the specific issues of each case, and to identify the most suitable venue for hearing the case, is the most effective rule.