امکان‌سنجی تحقق مسئولیت مدنی پیشگیرانه با نگاهی تطبیقی به فقه و حقوق بین‌الملل

تغییراتی که بشر در ساختار مواد و ترکیبات جدید با هدف تامین نیازهای امروزه ایجاد کرده، ممکن است آسیب‌های بلند مدتی به وجود آورد که مسئولیت مدنی‌ کنونی، نمی‌تواند پاسخی در مقابل آن‌ها داشته باشد؛ چرا که پیدا کردن عامل ایجاد ضرر در خسارت‌هایی که دیرپای هستند و اثرات خود را در دراز مدت بر جای می‌گذارند؛ امری تخصصی است که از توان اکثر افراد خارج می‌باشد. از این رهگذر، اولاً انتساب رابطه سببیت، پیچیده و گاهی غیر ممکن خواهد بود. ثانیاً گاه گستردگی خسارات، به اندازه‌ای است که غنی‌ترین اشخاص نیز توان جبران آن را ندارند و ثالثاً اگر توان مالی جهت جبران وجود داشته باشد، جبران، در اکثر موارد امکان‎ پذیر نخواهد بود و با عنایت به این مقولات، نیاز به پیشگیری در ایجاد مسئولیت، نمایان خواهد شد. در این راستا، ورود ادبیات جدیدی در حوزه مسئولیت مدنی، ضرورت دارد تا در مواجهه با چنین خسارت‌هایی، بتوان به اقدامات پیشگیرانه در جهت کاهش آسیب‌ها متوسل شد. این پژوهش، به شیوه تحلیلی توصیفی و با استفاده ازمنابع فقهی و حقوقی معتبر، قوانین، کنوانسیون‎های موجود و رویه قضایی در سطح ملی وبین ‎المللی، به بررسی مسئولیت پیشگیرانه و امکان‎ سنجی توسل به اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده در مسئولیت مدنی‌ می‌پردازد. با الهام از ظرفیت‌های فقهی و بر مبنای قواعدی همچون تحذیر و وجوب دفع ضرر محتمل، پذیرش عرفی پیشگیری در حقوق بین‌الملل و تقصیر در احتیاط، می‌توان از انقلابی در مسئولیت مدنی ‌سخن گفت که مرزهای محدود مسئولیت مدنی‌ سنتی را درنوریده و از ایجاد خسارت در آینده جلوگیری نماید.

the feasibility study of preventive civil liability with a comparative view of jurisprudence and international law

manmade changes in the structure of new materials and compositions with the aim of meeting today’s needs may cause longterm damage to which current civil liability cannot respond well. finding the cause of damage in the longlasting damages with their effects in the long run is a specialized issue that is beyond the capability of most individuals. thus, first, the attribution of the causal relationship is complex and sometimes impossible. second, the extent of the damage is such that even the richest people cannot compensate for it in some cases. third, if there is financial capability, compensation will not be possible in most cases. considering these items, there is a need for prevention in civil liability. in this regard, it is necessary to introduce a new literature in civil liability so that in case of such damages, preventive measures can be taken to reduce the damage. the data collection measure in this study was analyticaldescriptive. moreover, the preventive liability and the feasibility of choosing preventive and deterrent measures in civil liability have been investigated through valid jurisprudential and legal sources, laws and conventions at the national and international levels. being inspired by jurisprudential capacities and based on various rules such as warning rule and obligation to prevention of possible damage, customary acceptance of prevention in international law and precautionary misconduct  can discuss about revolution in civil liability which has surfed beyond the limited boundaries of the traditional civil liability and prevented damage in the future.