مطالعه تطبیقی نگرش قضات نسبت به تاثیر جنبه‌های روان شناسی شناختی در شهادت شهود

استناد به شهادت شهود به‌عنوان یکی از ادله اثبات، پدیده‌ای نوین در سیستم‌های حقوقی نیست، اما بهره‌گیری از آن در دهه‌های اخیر سیر صعودی داشته است، به‌طوری‌که شهادت شاهدان عینی، غالباً تنها دلیل یا یکی از اصلی‌ترین ادله در پرونده‌های کیفری محسوب می‌شود. دلیلی که کم‌وبیش با خطا یا اشتباهاتی نیز همراه است. موضوعی که تحقیقات متعدد بر امکان شکل‌گیری آن صحه گذارده‌اند. در این پیمایش آگاهی قضات نسبت به شاخص‌های مرتبط با جنبه روان‌شناسی شناختی شهادت شهود مورد بررسی قرار گرفته‌اند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است. جامعه پژوهش شامل 72 نفر از قضات دادسرا و دادگاه‌های مشهد در سال 1400 بوده است. روش جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه محقق ساخته 33 سوالی بوده که چهار شاخص حافظه، استرس عصبی، انتقال ناآگاهانه و انتظارات را مورد ارزیابی قرار داده است. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss24 صورت گرفته است. در نهایت نتایج بدست آمده از این پژوهش، با برآمد پیمایش انجام شده در کشورهای آمریکا و نروژ مقایسه شده است. میانگین نمرات بدست آمده از این پژوهش نشان داد که آگاهی قضات ایرانی نسبت به تاثیر مولفه‌ انتظارات (3.78) در شهادت شهود، در میان پرسش‌شوندگان نسبت به دیگر مولفه‌ها بالاتر بوده است. پس از آن مولفه‌های انتقال اطلاعات (3.66)، حافظه (3.13) و استرس (3.02) قرار گرفته‌اند. به‌طور کلی دیدگاه قضات ایرانی در سطح پایین‌تری نسبت به قضات نروژی و امریکایی قرار داشت.

a comparative study of judges’ attitudes towards the impact of cognitive psychology aspects on witness testimony

referring to the testimony of witnesses as one of the proofs is not a new phenomenon in legal systems, so that the testimony of eyewitnesses is often considered the only evidence or one of the main evidences in criminal cases to be a reason that is more or less associated with errors or mistakes. it should be kept in mind that false testimonies can have a negative impact on investigations and judicial proceedings. a topic that numerous psychological researches have confirmed the possibility of its realization. the proof of this issue is the issuing of wrongful convictions that were later canceled. therefore, judges should be aware of the factors that can challenge such an argument. nevertheless, to what extent is the knowledge of judges in this field? in this survey, the awareness of iranian judges regarding the indicators related to the cognitive psychological aspect of witness testimony was examined and then a comparison was made with the views of their counterparts in the united states and norway. the present research method is descriptiveanalytical. the research community included 72 judges of mashhad prosecutor’s office and courts in 1400. the data collection method was using a researchermade questionnaire with 33 questions that evaluated four indicators of memory, nervous stress, unconscious transference, and expectations. data analysis was done using spss 24 version. finally, the results obtained from this research have been compared with the results of the survey conducted in the countries of america and norway. the average scores obtained from this research showed that iranian judges’ awareness of the impact of the expectations component (3.78) in witness testimony was higher among the respondents than other components. after that, the components of unconscious transfer (3.66), memory (3.13) and stress (3.02) are placed. in general, the views of iranian judges were at a lower level than norwegian and american judges.