بررسی مقایسه‌ای دادرسی‌اساسی در نظام‌حقوقی افغانستان و ایالات‌متحده آمریکا

قانون‌اساسی عالی‌ترین سند در یک کشور است که کلیه امور و شئون کشوری را تنظیم می‌نماید. برای حفظ این قانون بنیادین ومهار تعدیات احتمالی علیه این میثاق ملی، لازم است سازوکار مناسب پیش‌بینی گردد وهرگونه عمل مغایر با آن، ابطال ‌شود. راهکار پیش‌بینی شده برای تحقق چنین امری، درقالب مفهومی به نام «دادرسی‌اساسی» مطرح شده است.به طور کلی دو شیوه: «کنترل سیاسی» و «کنترل قضایی» در امر دادرسی وجود دارد و کشورها بنابه دلایل مختلف: سیاسی، تاریخی و حقوقی، هرکدام یکی از شیوه‌های فوق را انتخاب می‌کنند. در نوشتار حاضر با استفاده از روش تحقیق: توصیفی‌ تحلیلی به بحث پیرامون وجوه اشتراک و افتراق دادرسی اساسی افغانستان و امریکا پرداخته شده است و چنین نتیجه‌گیری شده است که با وجود تفاوت در روش، هم در افغانستان و هم در امریکا، دادرس اساسی شناسایی شده است. بنابراین، شباهت‌های عمده‌ دادرسی‌اساسی افغانستان و ایالات متحده عبارتند از؛ قضایی بودن دادرسی، نظارت انفعالی و پسینی‌بودن کنترل می‌باشد. در مقابل، از جمله مهمترین تفاوت های آنها: روش بررسی آنها، شیوه مواجهه با موضوعات مربوطه، مراجع صلاحیت دار رسیدگی به موضوع می‌باشد که امکان امتزاج و وحدانیت دادرسی اساسی این دو کشور را با امتناع مواجه می‌سازد. برای نمونه در امریکا دادرسی اساسی پراکنده است اما در افغانستان متمرکز است.

A comparative study of the Basic Judge in the Afghanestan and US legal systems

The constitution is the supreme document in a country that regulates all affairs of the state. It is necessary the proper mechanism to be predicted to preserve this fundamental act and to contain possible threats against this national covenant and any action contrary to it is void. The predicted way to accomplish this is in the form of a concept called the &basic proceedings&. In general, there are two ways in the proceedings: &political control& and &judicial control& and countries, for different political, historical and legal reasons, choose one of the above methods. In this paper, using descriptiveanalytic research method it has been discussed on the similiar and different dimensions of the substantive process in Afghanistan and America and it has been concluded, despite the differences in method, that in both Afghanistan and in the United States, fundamental justice has been identified. Therefore, the main similarities between the Afghan and United States in fundamental justice are: Judicial proceedings, passive monitoring and lateral controlling. On the contrary, one of the most important differences is: the method of their examination, the manner of dealing with relevant issues, competent authorities to handle the matter that the possibility of the merger and unity of the basic proceedings of these two countries will be avoided. For example, in the United States the basic lawsuit is scattered, but focussed on Afghanistan.