ارزیابی مسجدهای معاصر ایران با معیارهای ایرانی- اسلامینمونه موردی: مسجد امام رضا(ع) تهران

مسجد به عنوان مرکز دینی و فرهنگی یک جامعه اسلامی دارای کارکردهای متفاوتی است، که باید در قالب یک کالبد به همه آنها پاسخ داده‌شود. مسجد النبی به عنوان اولین مسجدی که توسط پیامبر بنا شده‌است و به نیازهای مسلمانان پاسخ داده، می‌تواند الگوی مناسب کارکردی و کالبدی برای ساخت مسجدهای معاصر اسلامی باشد. از طرفی با ورود اسلام به ایران، فرهنگ معماری ایرانی پنج هدیه به مسجد اسلامی عرضه کرد: حیاط ماد، شبستان هخامنشی، میل و منار هخامنشی، ایوان ساسانی، گنبد اشکانی. از زمان پیامبر(ص) تا امروز، مساجد از لحاظ کالبد و کارکرد دچار دگرگونی شدند و هویتی جدید برای آن‌ها به‌وجود آمده که با هویت اصلی مسجد و معیارهای اسلامی- ایرانی آن متفاوتند. برای ارزیابی مساجد معاصر باید به معیارهای با اهمیت اسلامی و ایرانی توجه کرد. پرسش اصلی پژوهش این است که؛ مسجدهای معاصر در ایران تا چه اندازه با معیارهای اسلامی- ایرانی تطابق دارند؟ به عبارت دیگر مساجد امروزی در ایران تا چه اندازه اهداف و نیازهایی که مسجد النبی به عنوان مسجد الگوی اسلامی برطرف میکرد را پاسخ میدهند؟و تا چه اندازه هدایای معمار ایرانی را در دل خود جای داده‌اند؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش با تکیه بر روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و با استفاده از تحلیل، اولین مسجد ساخته شده توسط پیامبر یعنی مسجدالنبی و پنج هدیه معمار ایرانی به مسجد بررسی شده و از این طریق معیارهایی برای مسجد اسلامی- ایرانی بدست آمد. سپس از طریق روش مقایسه، به منظور ارزیابی مسجدهای معاصر ایران، به عنوان نمونه موردی مسجد امام رضا(ع) تهران با این معیارها تطابق داده شد و نتایجی در جهت اصلاح الگوی مساجد معاصر بدست آمد. الگویی برای ساخت مسجد به نحوی که همزمان پاسخگوی کارکردهای عبادی و فرهنگی- اجتماعی در قالب یک کالبد و مطابق با معیارهای اسلامی-ایرانی باشد.