نقش جایگاه فناوری در حکمت معماری ایرانی اسلامیاز دیدگاه فارابی

با توجه به اینکه فن و فناوری از حوزه هایی است که بشر آن را به تدریج پدید آورده و با آن زیسته است، پرسش اساسی این مقاله آن است که آیا در تمدن ایران و اسلام مفهوم فناوری و یا چیزی شبیه به آن مطرح بوده است و یا غیر آن صادق است. در پی جستارهایی به عنوان نخستین شخص که بطور جامع و از تمامی جنبه ها بعد از ارسطو و فلاسفه قدیم نگاهی نوین در قالب فناوری نوین ارایه کرده است فارابی می باشد. وی برای اولین بار مفهوم فناوری را به صورت علمی مطرح کرده و پیرامون آن نظریه پردازی کرده است. در این مقاله به روش کیفی-توصیفی و همچنین مطالعات کتابخانه ای و اسنادی ابتدا تعاریف فناوری که توسط صاحب نظران این حوزه ارائه شده است مطرح می شود، سپس از رابطه علم و فناوری و رابطه آن با حکمت اسلامی سخن خواهد رفت و آنگاه به شرح بیان فارابی از علم حیل و نتایج حاصل از آن پرداخته میشود. برخلاف ادبیات جدید فناوری که هایدگر را نخستین فردی می داند که رابطه تکنولوژی را در قالب مباحث فلسفی ارسطو مستخرج میکند، اما در این میان فارابی قرن ها پیش با تبیین دایره المعارفی مباحث فناورانه را در بطن جامعه اسلامی به میراث گذاشته بوده است.