بیانیه گام دوم انقلاب و شناخت درست معماری گذشته ایران

بیانیه‌گام‌دوم‌انقلاب خطاب به‌ملت ایران‌وبه‌مناسبت چهلمین سالگردپیروزی‌انقلاب‌اسلامی ازسوی مقام معظم رهبری، به‌نکات مهمی‌اشاره‌داردکه یکی‌ازآنها«برای برداشتن گامهای استواردرآینده، بایدگذشته رادرست شناخت» می‌باشد. ایشان بااشاره به اینکه نادانسته‌هاجزباتجربه برای خود یاگوش سپردن به‌تجربه دیگران دانسته نمی‌شوند، این مهم رافرموده‌اند. معماری‌ومعماری‌اسلامی(دوره ورود اسلام به‌کشور)که هنری برترراشامل می‌گرددبرای بیان معناوتجلی مفهوم معرفت شناختی‌وباتکیه برغنای تحسین برانگیزفرم‌ومعنای ساخته دست معمارآن دوره که حامل‌ارزشهای والای معنویست، همواره برمفاهیم دینی‌واعتقادی اشاره می‌نماید؛لذالزوم تجربه ازمعماری گذشته‌وبازشناسی مولفه‌های تاثیرگذار برمردم آن دوره‌وتحلیل آنها، همچنین انتقال آن برای معماری کنونی امری ضروریست. باتوجه به‌فرمایش رهبری معظم انقلاب مبنی برشناخت درست گذشته‌واستفاده ازراهبرددرس گرفتن ازتجربه‌هادرهرتخصص‌وهررشته، جهت ایجادانگیزه برای حفظ‌و حراست‌ازانقلاب‌وتحقق آرمان بزرگ انقلاب که«ایجادتمدن نوین اسلامی»و«آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنا فداه)»است، محقق شود. لذادراین پژوهش معماری مساجد دوره صفوی که ازشاخصترین دوره‌های معماری اسلامی ایران بوده،موردبررسی قرارگرفت تامولفه‌های رمزگونه آن درافزایش میزان حضورقلب‌و افزایش حس تعلق خاطر نمازگزاران بررسی‌ورمزگشایی شود. هدف تحقیق حاضردرگام نخست شناسایی مولفه‌های کالبدی رمزگشادرمعماری مساجدوپس ازآن شناسایی تاثیرگذاری ویژگی‌های فرمی مساجدونحوه ارتباط بین عرصه‌بندی فضایی درآنهابامولفه‌های رمزگشای مساجدبوده تامشخص شودمساجداین دوره چه ویژگی داشته‌اندکه مردم برای انجام اغلب فعالیتهایشان شامل عبادت،آموزش، جشن‌و ازدواج، حتی برگزاری مراسم ختم، به آنجارفته تاجاییکه گویی به‌مساجدپناه می‌آورندواز حضورشان دراین بناهااولاًرضایت کامل داشته ثانیاًبه‌جهت ایجادحضورقلب‌و ارتباط باخداوندبه‌آرامش دست می‌یافتند؛ سپس در راستای فرضیه پژوهش که«شناخت صحیح مولفه‌های رمزی درمعماری سنتی ایران‌وارائه الگویی برای چگونگی ساخت مساجدکنونی»است، بررسی بخوبی صورت گرفت. دراین پژوهش ابتدامولفه‌های تاثیرگذاربرنظام کالبدی مساجد دوره صفوی شناسایی‌ودسته بندی شدوسپس چهارمسجدمنتخب صفوی دراصفهان شامل مساجدامام خمینی(ره)، شیخ لطف ‌الله، حکیم‌وآقانور موردارزیابی قرارگرفت. داده‌هاازطریق ارائه پرسشنامه به دوگروه اساتیدصاحبنظردرحوزه معماری اسلامی‌وهمچنین بازدیدکنندگان‌و نمازگزاران مساجدمنتخب جمع‌آوری شدوتحلیل آنها به‌روش آمیخته اکتشافی صورت گرفت.درنهایت مشخص شدکه میزان حضورقلب ایجادشده درنمازگزاران تحت تاثیرنظام کالبدی آن مسجدبوده‌وهرچه میزان مولفه‌های نظام کالبدی‌دریک مسجد بیشترباشد، عامل حضورقلب‌وحس تعلق خاطرنمازگزاران درآن مسجدبیشتر می‌شودوباجمع‌آوری مواردموردبررسی قرارگرفته، عوامل موثربرچگونگی ساخت مساجدی که افرادتمایل به‌ حضورهرچه بیشتردرآن داشته باشند، شناسایی‌وارزیابی شد.