بهبود تصویر ذهنی ادراک‌شده از سوی ساکنان در محله‌های شهری با رویکرد مبتنی بر نظریه داده‌بنیادمطالعه موردی: محدوده بلوار کوهک در منطقه 22 شهر تهران

تصویر ذهنی از مفاهیم کلیدی در رابطه با ادراک محیطی شهروندان از فضاهای شهری است. شکل‌گیری یک تصویر ذهنی مطلوب از محیط سکونت تنها متاثر از مظاهر بیرونی آن محیط بر ذهن ناظر نیست، بلکه تصور ناظر نیز، در ایجاد آن سهمی بسزا دارد. در سالهای اخیر راهبرد بلندمرتبه‌سازی و توسعه فضایی در ارتفاع به‌عنوان محصول رشد جمعیت و همچنین کمبود زمین مناسب جهت ساخت‌وساز، در کلان‌شهرها رواج فراوانی یافته است. بناهای بلندمرتبه از طریق انسداد زوایا و گستره‌های دید، قابلیت دسترسی بصری به مناظر را در سطح شهر به طرز قابل‌ملاحظه‌ای‌ کاهش می دهند. این ساختمان ها به‌واسطه حجم و ارتفاع خاص خود، می‌توانند تضاد زیادی ازنظر مقیاس فضایی و کالبدی و رابطه بصری با بناها، مکان‌ها، فضاها و سایر نشانه‌های طبیعی و مصنوع شهری به وجود آورده و درنهایت شکل گیری تصویر ذهنی مطلوب از یک فضای شهری را، از شهروندان سلب نمایند. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی و ارتقاء تصویر ذهنی در محله‌های شهری که در معرض ساخت‌وسازهای بلندمرتبه قرار گرفته‌اند، می‌پردازد. روش پژوهش به‌صورت توصیفی تحلیلی بوده و از نظریه داده بنیاد به‌منظور تحلیل و بررسی داده ها، استفاده می شود. بر این مبنا با انجام مصاحبه های عمیق با ساکنان محدوده بلوار کوهک و رسیدن به اشباع نظری، اطلاعات موردنیاز برای انجام سه مرحله کدگذاری به دست آمد. درنهایت با دسته‌بندی مقولات اصلی در چارچوب شرایط علّی، زمینه‌ای، مداخله ای، تعاملی و پیامدها و همچنین ترسیم نمودار پارادایمی نظریه نهایی به‌منظور بهبود کیفیت تصویر ذهنی ارائه شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد ارتقاء سازمان‌دهی فضایی و افزایش هویت و ادراک بصری تاثیر بسزایی در شکل‌گیری تصویر خوب از محله و تقویت خوانایی و انسجام بصری آن، خواهد داشت