واکاوی علل رشد و تکوین تمدن اسلام وایران باتاکید بر مولفۀ علم گرایی

تمدن اسلام و ایران از جمله تمدن­های بزرگ دنیا است که اذعان اندیشمندان جوامع به این مسئله انکارناپذیر است. در روند شکل­گیری و تکامل تمدن­های موجود در دنیا می­توان به دنبال علل و عوامل موثر در توسعه و گسترش آنها بود. در تاریخ ملت­ها، شاخص­هایی چون فرهنگ و تمدن نقش و اثر بسیار مهمی داشته و در این میان شناسائی میراث علمی آنان حائز اهمیت است. در این پژوهش به واکاوی عوامل تاریخی که باعث رشد و زایایی تمدن اسلام و ایران شده است می­پردازیم. این پژوهش با تکیه بر روش تاریخی به نقش اساسی علم و علم­گرایی در رشد و گسترش این دو تمدن باسابقه، در ادوار مختلف تاریخی، تاکید می­کند و این عامل را به عنوان نقش بی­بدیلی در تکامل و یا احیاء دوبارۀ این دو تمدن می­داند. اسلام با تشویق و تحریک مسلمانان به علم­ورزی و علم­گرایی زمینه را برای توسعۀ علمی آنها فراهم نموده است. تمدن ایران باستان نیز با استفاده از صحنۀ علم و فرهنگ، وسیع­ترین و پرشورترین میدان­های خدمات ایرانیان به اسلام است. اکثریت تالیفات اسلامی، چه در رشتۀ علوم دینی و چه در رشته­های دیگر، به وسیلۀ دانشمندان مسلمان ایرانی به وجود آمد. همچنین علت اساسی مصون ماندن و مغلوب نشدن فرهنگ ایرانی در برابر سایر فرهنگ­ها این است که ایرانیان برخلاف اکثر ملت­ها از خاصیت فرهنگ­سازی برخوردارند.