نقش بیگانگان در رکود و عقب ماندگی ایران(مطالعۀ موردی: نقش انگلیس در قحطی بزرگ 1919-1917م در دوره قاجار)

موضوع نقش استعمار و بیگانگان در عقب­­ماندگی جامعۀ ایران مسئله­ای است که حول آن بحث­های زیادی صورت گرفته است و همواره موافقان و مخالفان خاص خود را دارد. جامعۀ ایران از ابتدای دورۀ قاجار به طور جدی با جهان غرب آشنا شد، غربی که خود نیز در حال گذراندن تحولات در زمینه­های مختلف سیاسی، اقتصادی، فکری و غیره بود. در چنین برهه­ای از تاریخ یک نکته بسیار مهم و شاخص بود: پیشرفت و ترقی دنیای غرب و در مقابل ضعف و عقب­ماندگی دنیای شرق و ایران. جامعۀ ایران که در این دوره به نوعی از خواب غفلت بیدار شده بود از همان ابتدای دورۀ قاجار در صدد برآمد که این راز پیشرفت غرب و عقب­ماندگی جامعۀ ایران را کشف کند و بر طبق آن، راه پیشرفت و توسعه را در پیش گیرد. در طی این راه تقریباً تمامی تلاش­ها با شکست مواجه شد. هرچند مشکلات و موانع داخلی یکی از مهم­ترین دلایل این شکست­ها بود اما همیشه رد پای استعمار- خصوصا کشورهایی چون روسیه و انگلیس- در جریان شکست این حرکت­ها و تکاپوها دیده می­شود. آنها همواره تلاش می­کردند این جوامع را در حال رکود و عقب­ماندگی نگه دارند. در اینجا نیز به بررسی نقش دولت انگلیس در جریان قحطی بزرگ 1919-1917م می­پردازیم که چگونه انگلیس در این مقطع با درپیش گرفتن سیاست­های مختلف در پدیدآیی و شدت­بخشی این قحطی بزرگ-که از آن به عنوان بزرگ­ترین فاجعۀ تاریخ ایران یاد می شود-نقش داشت و باعث رکود جامعۀ ایران در درازمدت شد.