بررسی نقش شهرسازی و معماری در الگوی توسعه اسلامی ایرانی

در یک تقسیم­بندی کلی، الگوهای توسعه به دو گروه اصلی توسعۀ درون­زا و برون­زا طبقه­بندی می­شوند. در توسعۀ درون­زا از رشدی صحبت به میان می­آید که بازده عملکرد داخلی نظام اجتماعی است و در مقابل، توسعۀ برون زا منشا و جهت­گیری خارجی داشته و الگویی تقلیدی است که بر اساس آن کشورهای در حال توسعه باید از الگوهای توسعۀ کشورهای توسعه­یافته استفاده کنند.[1] با عنایت به رویکرد اتخاذ شده پس از وقوع انقلاب اسلامی به نظر می­آید متناسب­ترین الگوی توسعه برای سرزمین ما، الگوی درون­زا باشد. نظر به نقش تعیین­کنندۀ مشارکت مردمی در الگوی توسعۀ درون­زا، و از آنجا که فضای کالبدی ظرف بروز رفتارهای مردم است، می­توان به جایگاه مهم فضاهای کالبدی در سایر ابعاد توسعه، از جمله ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، فنآوری، سیاسی، کالبدی و غیره و لزوم واکاوی و بازتعریف مفاهیم مرتبط با آن پی برد. اهمیت این موضوع با عنایت به وجود مشخصه­ها و تفاوت­های بارزی که هم از بعد اعتقادی و هم از بعد پتانسیل­های ملی و سرزمینی موجود است، مشخص­تر می­گردد. در این مقاله سعی بر این است که نقش و تاثیر فضاهای کالبدی را بر اهداف مورد نظر در الگوی توسعۀ اسلامی ایرانی مورد بررسی قرار داده و مولفه­های تاثیرگذار بر آن مشخص گردد.