میزان تاثیرگذاری سرمایه انسانی، اقتصادی و فرهنگی بر پیشرفت و رشد اقتصادی ایران

امروزه با توجه به تغییرات چشمگیر در عرصه های اجتماعی و اقتصادی، پیوند اقتصاد با فرهنگ از طریق سرمایۀ انسانی در جوامع مختلف­ بخوبی بر پیشرفت کشور نمایان است. در این فرآیند، سرمایۀ انسانی، دانش و فرهنگ مهمترین عواملی هستند که بیش از هر عامل­ دیگری بر روی رشد و پیشرفت تاثیرگذار می­باشند. تاکنون نظریه­های مختلفی از سوی اقتصاددانان و جامعه­شناسان در مورد پیشرفت و توسعه در جوامع مختلف مطرح و شاخص­های­ آن را مورد بررسی قرار داده­اند. بطور کلی اکثر نظریه­ها گذر از جامعۀ اقتصاد سنتی ­به جوامع صنعتی­، داشتن انباشت سرمایه، بهره­وری، فن­آوری اطلاعات­، تحقیق و توسعه، تکنولوژی و دانش را عامل توسعه می‏دانند و سه شاخص امید به زندگی­، تولید سرانه و نرخ باسوادی را شاخص توسعۀ انسانی می­شناسند. به عبارتی عامل پیشرفت، افزایش تولید، ایجاد درآمد و دانش خلاصه می شود. در این مقاله با استفاده از آمارهای مربوط به دوره زمانی90-1360 اثر سه متغیر مهم، یعنی سرمایه انسانی، اقتصادی و فرهنگی بر توسعه و پیشرفت در اقتصاد ایران براساس مدل رشد تخمین و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته ­است. نتایج نشان داد سرمایه انسانی و نیروی کار با اطمینان 91 درصد بر رشد اقتصادی موثر می­باشد و ارزش افزوده فرهنگ­ ودین و متغیر نسبت سرمایه گذاری آموزش عالی به تولید ناخالص داخلی با اطمینان 95 درصد نیز معنی­دار شده است. نتایج نشان می­دهد تاثیر رشد سرمایه انسانی با توجه به ضرایب 11/0، فرهنگ و دین 16/0درصد منجر به افزایش رشد تولیدکشور خواهد شد و تاثیر نسبت سرمایه گذاری آموزش عالی­ به تولید در مدل برآورد شده منفی 12/0- است که به این معنا است که سرمایه گذاری­در آموزش عالی­درکشور ، رشد تولید را به طور معکوس تحت تاثیر قرار داده است.