مدیریت مسجدمحور، الگوی اسلامی ایرانی مهندسی تحولات فرهنگی و اجتماعی

این مقاله با رویکرد توصیفی به نقش و جایگاه مساجد در نظام تحولات فرهنگی و اجتماعی کشور می­پردازد. تاکید بر ظرفیت­ها یا کارکردهای ویژه مساجد در قالب الگوی مسجدمحوری، برگرفته از نظام مدیریتی نبوی صدر اسلام است که در گذر تاریخی، علاوه بر اینکه نماد مسلم جوامع اسلامی بوده­ است، مکان تمرکز اجتماعات و تحولات وسیع در ابعاد محلی، ملی و بین­المللی نیز می­باشند که انقلاب اسلامی ایران نمونه بارز آن در عصر حاضر است. مطالعۀ وضع موجود با ارائۀ نتایج یک پژوهش موردی و میدانی در خصوص مراکز تازه تاسیس با نام مراکز نیکوکاری و با مرکزیت مساجد انجام شده است. در ادامه ضمن تبیین راهبردی نقاط قوت و ضعف این مراکز و با ملاحظات فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو در عرصه تحولات فرهنگی و اجتماعی منطقه، الگوی مدیریت مسجد­محور، به­عنوان راهبردی کلان با رویکرد آینده­پژوهانه تبیین می­گردد. این الگو با مختصات خاص دینی و اسلامی و از طرفی با ملاحظات بومی و ایرانی و ویژگی­ها و کارکردهای خاص مساجد بویژه تسهیل ارتباطات و اجتماعات محلی قابل انطباق با سازمان­های مردم­نهاد محله­محور و مدیریت محله­مبنا می­باشد که امروزه جایگاه مهمی در نظام مدیریتی جهان یافته است. نتیجۀ کاربردی این الگو بازیابی هویت دینی جامعۀ مسلمین و محوریت مساجد در کالبد نظام مدیریتی و همچنین تاکید بر بهره­گیری از ظرفیت شبکۀ اجتماعی مساجد در مهندسی تحولات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است که این الگو قابلیت تعمیم به تحولات بین­المللی در جوامع اسلامی را دارد.