ذهنیت جوامع جهان سوم و نقش آن در توسعه نیافتگی: با نگاه به جامعۀ ایران

توسعه نیافتگی و عقب­ماندگی یکی از موضوعاتی است که در مباحث روشنفکری و دانشگاهی کشور از آن بسیار سخن به میان می­آید. این موضوع با این ذهنیت پیش آمده است که در دورانی که در آن به سر می­بریم در بسیاری از مسائل، چه علمی و چه اجتماعی و فرهنگی، نسبت به جهان غربی دچار ایستایی و درماندگی هستیم. اما میزان مطالعاتی که در این زمینه اقدام به تدوین راهکار و ارائه نظر برای برون رفت از این وضعیت صورت گرفته چندان در خور توجه نیست. پژوهش حاضر با توضیح نظریۀ لوسین لوی برول، فیلسوف و مردم­شناس فرانسوی، و گزاره­هایی که وی در توضیح و تحلیل جوامع بدوی و ایلیاتی آورده است، این گزاره­ها را به صورت موردی درباره جامعه ایران به کار بسته است. با توجه به نظریات برول ویژگی­هایی همچون ذهنیت­های عرفانی و ماوراءطبیعی، ایستانگری، بی­توجهی به اوضاع عالم، تقدیرباوری و بسیاری ویژگی­های دیگر در جامعه گذشته و هم­اکنون جامعه ایران مشاهده شده و از جمله دلایل توسعه­نیافتگی به شمار می­روند. همچنین بررسی و تطابق اندیشه و نظرات برول با جامعه ایران تا حدودی صحت نظریه وی را برای ما به اثبات می­رساند.