بررسی سیر تاریخی مبانی نظری رابطه ی دین و جنگ در اسلام و دیگر ادیان

دین و جنگ دو پدیدۀ نقش­آفرین و کهن در تاریخ بشر هستند. دین در معنای حقیقی خود (ادیان ابراهیمی) نگاهی دوسویه به دنیا و آخرت (متافیزیک) دارد. این نگاه دوسویه منجر به شکل­گیری دو نوع حکومت در طول تاریخ شده است: دولت دینی و دولتی با دین دولتی. جنگ مرتبط با حالت اول، مشمول قاعدۀ جنگ مقدس یا جهاد است. اما در حالت دوم، به طور ضمنی تداعی­کنندۀ مفهوم ایدئولوژی کارل مارکس می­باشد. در واقع توجه دولت­ها (به عنوان مجریان جنگ­ها در طول تاریخ) در حالت دوم به دین، استفادۀ ابزاری از آن برای تبدیل قدرت عریان به اقتدار و قدرت مشروع است. در ادیان «رسالت بنیاد» (ادیان ابراهیمی) توجه به تغییر چهرۀ فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تاریخ بشر مدنظر است. این جهان­بینی موجد تعاملی پویا بین دین و تاریخ (به معنی تمامی جنبه­های حیات بشر) شده، که یک نوع از این تعامل، به شکل جنگ بروز یافته است. این مقاله با بررسی جوانب مختلف و مرتبط مسئلۀ دین و جنگ، به تبیین رابطۀ دین و سیاست (با توجه به رابطۀ تنگاتنگ سیاست با مسالۀ جنگ)، دین و انقلاب، نقش تحولات فکری- فلسفی منتهی به جنگ در دنیای غرب، نگرش ادیان مختلف به موضوع جنگ، مفهوم جهاد، جنگ­های مذهبی (از جمله جنگ­های صلیبی و فرقه­ای چون شیعه- سنی و کاتولیک- پروتستان) و ظهور پدیدۀ صهیونیسم می­پردازد.