جنبش های مدنی؛ اجتماعی و سیاسی و پیشرفت های تاریخی ایران

جنبش­های مدنی؛ اجتماعی و سیاسی و پیشرفت تاریخی، توسعه و تمدنی ایران، مبین رابطه و نسبت معنادار و مستقیم میان نهضت­های اجتماعی و سیاسی با توسعه و تمدن تاریخی ایران از سویی و همسویی و همراستایی توسعه و تمدن پیشین ایرانی، اسلامی و نوین می­باشد. بین نهرین و ایران، بگواه تاریخ؛ پیشتاز تمدن­سازی و بلکه پیشاهنگ تاسیس دولت و گذار بشریت از بدویت به مدنیت بوده و به شمار می­آید. تمدن، به تعبیری پیشرفت و توسعۀ همه­جانبه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. تمدن در این خطه پیوسته و بدون گسست فرای فراز و فرودهای فراوان، جریان یافته و جریان داشته و دارد. ظهور مکتب مدنی؛ اجتماعی و سیاسی اسلام و بروز و برخاستن تمدن اسلامی و فراگستری آن به صورت عجیب و فراگیری نیز بعد از ظرفیت توسعه و تمدن­سازی اسلام به تایید همگانی؛ یکی مرهون عنصر توسعه و تمدن­سازی بی­بدیل ایرانی مسلمان و ایران اسلامی و حتی کارگزاری سیاسی آن بود. اما در ایران، پیش از جنبش تنباکو و نهضت مشروطیت تا نهضت نفت و انقلاب اسلامی، جنبش، نهضت و انقلابی سیاسی با این مختصات، سراغ نداریم و چه بسا بروز نکرده یا بارور نشده است. اما به عنوان پیش فرض هر سه جریان نهضت ضد استبدادی و آزادیخواهانه مشروطیت، نهضت ضد استعماری و استقلال­طلبانه ملی نفت و انقلاب اسلامی با شعائر، شالوده­ها و شاخصه­های استقلال، آزادی و جمهوری یا مردم­سالاری دینی و اسلامی، در سیری پیوسته و متکامل در مقام رد وابستگی و عدم توسعه یا توسعه­نیافتگی و از توسعه­ماندگی اعم عقب­ماندگی، عقب­بردگی و عقب­نگهداشتگی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بوده و به عنوان فرضیۀ مقاله دغدغه و داعیه ترقی، توسعه و پیشرفت را داشته و دارند. روش پژوهش و گزارش تحلیل متن و محتوایی منابع، متفکرین، موثرین و محقیقن بنام در جریان جنبش­ها و پیشرفت تاریخی ایران است. در این مقال رابطه و نسبت میان توسعه و تمدن و جنبش­های مدنی، اجتماعی و سیاسی در ایران در بلند و میان­مدت، برد و گستر می­باشد. در این میان انقلاب اسلامی نقطۀ تلاقی سیر متکامل توسعه و تمدن متعالی ایرانی اسلامی و الگوسازی آن است.