آینده پژوهی و فرجام شناسی: آینده پژوهی در حوزه فضای مجازی و رسانه و نقش آنها در پیشرفت ایران

در برهۀ کنونی، دو جهانی‌شدن بر پیچیدگی نیاز‌ها و انتظارات مخاطبان در محیط زندگی افزوده‌است. فضای مجازی، جهان دیگری در همسایگی دنیای فیزیکی است. تحولات رسانه‌ای، تنوع در نوع و نحوه بهره‌مندی متفاوت از رسانه‌های نوین، به تفاوت در توقعاتِ مخاطبان منتهی می‌شود، مخاطبانی که بازده تعاملات مجزا با رسانه‌های نوین هستند. جریان ارتباطات از شکل عمومی‌بودن به شخصی‌شدن تغییر یافته‌ است و دسترسی مخاطب به جریان اخبار و اطلاعات به شکل فردی صورت می‌گیرد. رویارویی مخاطبان با پیام‌های متناقض و متنوع در عصر رسانه‌ای جدید زیاد شده ‌است. این مسئله می‌تواند سبب ایجاد بحران‌های ذهنی شود و آرامش نسبی مخاطبان پر‌مصرف را بر‌هم زند، زیرا مرکزی برای دروازه‌بانی، ویرایش و دسته‌بندی اطلاعات وجود ندارد. فرد‌ رسانه‌ای، مصرف رسانه را بر اساس برنامه‌ریزی هدفمند مدیریت‌ نمی‌کند و بیشتر اوقاتِ مفید خود را صَرف رسیدن به اهداف رسانه‌ای می‌نماید که در رسیدن به سرمایه‌های اجتماعی عینی و مورد نظر او کمتر موثر است. زیرا هدف‌گذاری‌های این گروه از کاربران رسانه‌ای بر اساس واقعیت نبوده و اهداف آنها به اهدافی مجازی و غیراصولی استحاله شده‌است. لیکن با محور قرار‌دادن خانواده‌ها و نهادهای آموزشی و پرورش عقلانیت، علاوه بر تربیت اندیشه، اراده نیز تقویت خواهدشد و ارزش‌های عقلانی، تامین‌کننده اهداف شناختی می‌شوند و حاصل تفکر اثربخش، قدرت بازشناسی ارزش‌ها از یکدیگر خواهدبود که استفادۀ برنامه‌ریزی‌شده از رسانه‌ها و کاهش اضطراب نیز از نتایج آن است. در چنین شرایطی فضای مجازی بستری برای تجلی حق و زمینه‌ای مهیا برای تحقیقات علمی خواهد بود.