تعیین شاخص سرمایۀ ماندگار دینی و تاثیر آن بر پیشرفت اقتصاد ایران (90-1370)

سرمایۀ مذهبی نوعی سرمایۀ ماندگار معنوی است که از طریق آموزه­های دینی به ایجاد، تکمیل و اصلاح نهادهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می­پردازد و از کانال بهینه­سازی روابط و چارچوب­های اجتماعی و فردی، می­تواند بر رشد و پیشرفت کشورها تاثیرگذار باشد. نظرات مختلفی در خصوص جهت و نوع تاثیر مذهب بر پیشرفت کشورها وجود دارد. این پژوهش اثر سرمایۀ مذهبی اسلامی بر پیشرفت اقتصادی ایران، طی دوره (90-1370) را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا پس از تبیین مفهوم سرمایۀ مذهبی و معرفی شاخصی کارآمد برای سنجش آن، چگونگی تاثیرگذاری این قسم از سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی در ایران با استفاده از روش ols برآورد شد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد دلیلی برای رد وجود اثرهای مثبت و منفی معنی­دار از سرمایۀ مذهبی بر رشد اقتصادی در ایران وجود ندارد. از دیگر نتایج بدست آمده در این پژوهش تایید اثر مثبت سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی است. همچنین در راستای ارزیابی وضع موجود کشور، دلیلی برای تایید کلی اثر مثبت رشد سرمایه­گذاری فیزیکی بر رشد اقتصادی یافت نشد. از علل قابل طرح برای عدم تایید اثر مثبت رشد سرمایه­گذاری فیزیکی بر رشد اقتصادی می­توان به تخصیص ناکارآمد منابع به طرح­ها و پروژه­ها، طولانی شدن زمان اجرای طرح­ها و بی­ثباتی در فضای اقتصادی ایران اشاره کرد. از توصیه­های سیاستی این پژوهش، گسترش مطالعات اقتصادی در راستای شناخت شاخه­های عمدۀ سرمایۀ مذهبی اسلامی و تاثیر آن­ها بر پیشرفت اقتصادی، به منظور افزایش قابلیت بهره­برداری از پتانسیل­های موجود در انواع سرمایۀ مذهبی برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت می­باشد.