موانع شکل گیری احزاب سیاسی ایران با تاکید بر ویژگی های تاریخی کشور

یکی از عوامل عمده­ی شکل­گیری احزاب در جوامع اروپایی، وجود جامعۀ مدنی نیرومند و مشارکت اجتماعی بالا از طرف مردم بوده است که منجر به کنترل و نظارت و در نتیجه تحدید قدرت حکومت دولت مرکزی و جلوگیری از تشکیل دولت خودکامه شده است. فقدان این شرایط، عدم تحقّق حزب در ایران را باعث گردیده است. از دلایل دیگر تمرکز قدرت در دست دولت به واسطه­ی در اختیار داشتن تمامی منابع از جمله حقّ مالکیت زمین و دارایی مردم و در عصر کنونی درآمدهای ناشی از فروش منابع طبیعی (نفت) که رانت گسترده­ای برای دولت به همراه داشته و با کمک آن­، گروه­های اجتماعی مخالف و نخبگان جامعه را که در کشور ما (برخلاف کشورهای اروپایی که نخبگان مستقل از دولت هستند) با خود همراه و مجال ایجاد گروه­های متشکل سیاسی را کم­رنگ ساخته است. هدف مقاله حاضر پاسخ به این سوال است که چرا و چگونه احزاب سیاسی در اروپا شکل گرفته­اند، امّا در ایران این اتّفاق رخ نداده است؟ جوامع اروپایی چه ویژگی­های متمایزی نسبت به جامعه­ی ایران داشته­اند و این ویژگی­ها چگونه به شکل­گیری و قدرتمند شدن احزاب کمک کرده­اند و فقدان آنان چه تاثیری بر کشور ما داشته است؟ پاسخ به این پرسش­ها با نگاهی تاریخی به جامعۀ اروپا و ایران با استفاده از نظری­های توسعه و نوسازی، استبداد ایرانی و دولت رانتیر انجام گرفته است.