ارزیابی دستاوردها و آسیب شناسی سیاست های معطوف به همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی و ارائه یک الگوی مناسب همبستگی اسلامی ایرانی

مقالۀ حاضر به ارزیابی سیاست­های معطوف به همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی در دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی و آقای خاتمی و نیز ارائه الگوی مناسب همبستگی اسلامی ایرانی می­پردازد. برای تحقق این هدف، ابتدا ویژگی­های گفتمان حاکم بر سیاست قومی در دولت­های سازندگی و اصلاحات مشخص شده و سپس مولفه­های الگوی اسلامی ایرانی ارائه می­شود. برای این بررسی از نظریه گفتمان لاکلاو و موفه به عنوان چهارچوب نظری، و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شد. داده­هایی که در این تحلیل بدانها پرداخته می­شود شامل مصوبات مجلس شورای اسلامی، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبات هیات وزیران، برنامه­های پنج ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی بوده است. یافته­های تحقیق حاکی از آن است که مفصل­بندی این گفتمان در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی به شرح ذیل بود: دال مرکزی گفتمان حاکم بر سیاست قومی در این دوره، نوسازی مناطق قومی بوده است. دال­های شناور در گفتمان سیاست قومی در این دوره نیز در چهارچوب گفتمان نوسازی حاکم بر این دوره زمانی، معنادار می­شوند. بر این اساس می­توان از دال­های شناوری نظیر حاکمیت سیاسی و وحدت ملی یاد کرد. در دولت آقای خاتمی مفصل­بندی گفتمان حاکم بر سیاست قومی نیز به شرح ذیل بوده است: اگر دال مرکزی سیاست گذاری قومی در دوره اصلاحات را توسعۀ سیاسی بنامیم؛ در آن صورت دال­های شناوری نظیر همبستگی ملی، مشارکت سیاسی و برابری در زمره دال­های شناور خواهند بود. نهایتاً بر پایۀ نقد سیاست­های فوق مولفه­های الگوی مناسب همبستگی اسلامی ایرانی در سه بعد توسعه فرهنگی، توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی ارائه می­شود.