شهر خلاق: اصالت مفهومی- عملکردی در هویت مکانی و تمدن ایران، بازخوانی معاصر در غرب

مکان، تجلی­گاه باورها، اندیشه­ها، هویت و فرهنگ انسانی است. تفاوت در معنا و کارکرد مکان­های شهری به هویت و کنش مکانی ساکنان آن جهت می­دهد. تمدن­ها و مکاتب مختلف فکری و فلسفی در جهان، رویکردهای متفاوتی نسبت به مقوله­ی شهر داشته­اند. شهرها گهواره­های خلاقیت هستند و طی چند دهه­ی گذشته ایده­ی شهر خلاق به عنوان یک رویکرد نسبتاً جدید برای حل مسائل شهری در ابعاد و جنبه­های مختلف از سوی نظریه­پردازان غربی مطرح شد؛ حال آن که زمینه­های غنی و عملکردی این ایده صدها سال قبل در سرزمین ایران در بطن تمدنی کهن و عظیم به منصه­ی بروز و ظهور رسیده است. سرزمین ایران در قرون متمادی جایگاه ویژه و نقش موثری در تاریخ تمدن جهان داشته است به طوری که قریحه­ی نیرومند و ایده­های ارزشمند متفکران، صنعتگران و هنرمندان این سرزمین، جریان تمدن را تغییر داده، موجب اعتلای افکار بشر گردیده و خدمت ارزنده­ای به حیات فرهنگی جهان نموده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که ضمن تبیین ویژگی­ها و ابعاد مختلف شهر خلاق از دیدگاه نظریه­پردازان غربی، به بررسی اصالت مفهومی و عملکردی آن در هویت مکانی و تمدن ایران پرداخته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که به رغم بازخوانی و ارائه­ی اصطلاح «شهر خلاق» در دوران معاصر از سوی جهان غرب، می­توان سرزمین ایران را یکی از مصادیق قوی و اصلی برای تجلی واقعی و عملکردی این ایده نه در مقیاس محدود شهر، بلکه فراتر از آن در مقیاسی عظیم به صورت «تمدن خلاق» آن هم در گذشته­های بسیار دور برشمرد.