سرمایه های علمی تمدن اسلام و ایران

به رغم حجم انبوه کتب، مقالات، و یادداشت­های مختلف در تحلیل آثار علمی، فنی، هنری، فلسفی، عرفانی، ادبی، تفسیری، و نظایر این­ها، که از دوران شکوفایی و درخشندگی تمدن اسلامی بر جای مانده است، کمتر اثری می­توان یافت که میراث برجای مانده را از این منظر بکاود که کدام بخش­ها کماکان قابل استفاده است. به عبارت دیگر، یکی از پرسش­های اساسی آن است که آیا میراث علمی و فنی بر جای مانده از دوران شکوفایی تمدن اسلامی قابل اعتنا و حتی در عصر جدید قابل استفاده است؟ این مقاله پاسخگویی به پرسش مذکور را کانون بحث خود قرار داده است و مدعی است که نظامات علمی و فنی، فلسفۀ علم و صنعت، سنت علمی و حرفه­ای، و متن و محتوای علوم و فنون، از موارث ارزشمند تمدن اسلامی است که بخش­هایی از آنها اگر با رویکرد جدید مورد تحلیل قرار گیرند، کماکان قابل استفاده­اند. با توجه به گستردگی مطلب، توجه مقاله معطوف به علوم طبیعی و فنون مهندسی با تمرکز بر یک حوزۀ خاص علمی مانند فیزیک، خواهد بود. در این راستا تلاش شده که عمدتاً تجربه­ها و یافته­های نگارنده طی یک دهۀ اخیر به عنوان صحت مدعای تحلیل معرفی شود.