تحلیلی بر خط مشی توسعۀ منطقه ای کشور

با رویکردی خردمندانه، برنامه­های توسعه برای ساخت آینده­ای بهتر و یا به تعبیری شکل­دهی به ساخت اجتماعی واقعیت آینده کشورها انجام می­شود. بخش بسیار مهم این برنامه، مربوط به توسعۀ منطقه­ای است. از این نظر مهم است که هر منطقه با توجه به شرایط حاکم بر آن، از استعدادها و ظرفیت­ها و در عین حال محدودیت­های خاصی برخوردار است که نیازمند برنامۀ خاص خود است. این در حالی است که با وجود نزدیک به هفت دهه برنامه­ریزی توسعه­ای، به اعتقاد صاحب­نظران، گسترۀ سرزمینی کشور نشانی از توزیع متناسب فعالیت­ها و طرح­ها بین مناطق ندارد. بنابراین، این مطالعه، با هدف بررسی موانع عدم تحقق برنامه­های توسعۀ منطقه­ای صورت می­گیرد. مطابق با نتایج حاصل از پژوهش عوامل نهادی و ساختاری حاکم بر نظام برنامه­ریزی، عدم تبعیت از قانون، عدم استفاده از نظریۀ پایه برنامه­ریزی توسعه­گرا و به تبع آن نبود پیوند بین نظریه و عمل، ظرفیت نهادی سازمان برنامه­ریزی از مهم­ترین عوامل تحقق برنامه­های توسعه به طور کل و برنامه­های توسعه منطقه­ای به طور اخص یاد می­شود. بنابراین، پیشنهاد می­شود که ضمن انجام اصلاحات ساختاری و نهادی در تنهاترین نهاد برنامه­ریزی کشور، همگی دست­اندرکاران درگیر در امر تدوین و اجرای برنامه­های توسعه مقید به قانون و نظریه شوند. توجه به چنین مواردی موجب یادگیری از ناکامی­های گذشته شده و برنامۀ یادگیرنده را به همراه خواهد داشت؛ برنامۀ یادگیرنده از تجربیات گذشته یاد گرفته و علاوه بر شناخت مشکل نسبت به اصلاح آن و حتی فراتر از آن به اصلاح برنامه اقدام می­کند.