فرصت ها، چالش ها و موانع آکادمیک پیشرفت ایران

در تحلیل و مهندسی پیشرفت ایران توجه به شرایط بیرونی و درونی جامعه امری لازم است. در حال حاضر شرایط بیرونی و درونی جامعه‌ی ما دچار ناهنجاری‌هایی است که در صورت عدم حل تئوریک آن‌ها با بحران‌های تندی روبرو خواهیم شد. این مقاله با تحلیل نقطه شروع آسیب‌ها و ناهنجاری‌های داخلی در دو دهه‌ی اول انقلاب به ضرورت هماهنگی دو بخش سخت افزاری و نرم­افزاری در الگوی مدیریت نظام اسلامی می‌پردازد. پس از انقلاب بر پایه ارزش‌های مذهبی؛ حفظ کرامت انسانی و رفع محرومیت حاصل از مظالم نظام ستم‌شاهی و حق بهره‌مندی همه‌ی اقشار از رفاه نسبی، با استمرار الگوی مدیریت تولید غربی، در الگوی مصرفی آن تغییر شدیدی ایجاد شد. در الگوی نظام سرمایه‌داری و یا نظام سوسیالستی اصلاً رسم نیست بیش از میزان بهره‌دهی فرد به او امکانات مصرف داده شود. فاصله‌ی طبقاتی موجود در الگوی مصرف نظام سرمایه‌داری که در ایجاد انگیزش مادی برای افزایش تولید امری ضروری است، مساوات در مصرف را برنمی‌تابد لذا تغییر در الگوی مصرف برای تحقق مصرف عادلانه و طرح شعار عدالت در مصرف، علت بروز گستاخی شدید در مصرف و ناهماهنگی بین بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در الگوی مدیریت تولید غربی شده که نزد کارشناسان مربوطه امر پذیرفته‌ای نیست. ازطرف دیگر دولتی شدن وضعیت مالکیت (یا ترکیب بین دولتی و خصوصی)، سبب مشارکت غیرفنی در تولید و پایین آمدن انگیزش در تولید گشته است. ناهنجاری‌های حاصل از این تغییرات به همراه فشارهای بیرونی برای مجبور کردن ایران به سازش سیاسی از طریق فشارهای اقتصادی، مشکلات مضاعفی را در جامعه بوجود آورده است. برای خروج از این وضعیت در مرحله‌ی اول لازم است انگیزش‌های مذهبی را پایه‌ی افزایش در تولید قرار داد و با تعریف ظرفیت تولید از بعد صرفه‌جویی در مصرف، در پی بالا بردن کارآمدی بود که در این جا کارآمدی به معنای هماهنگ‌سازی انگیزش‌های مذهبی با کارآمدی عینی تکنولوژی است و در این راستا گمانه‌ها و احتمالات جدیدی را در راه برون رفت از این چالش‌ها مطرح کرد. برای ارزیابی میزان کارآمدی این گمانه‌ها حتماً نیازمند نرم‌افزاری می‌باشیم که قدرت «پیش‌گویی، هدایت و کنترل» را داشته باشد. از آن‌جا که مذهب تشیع در زیربنای اعتقادی خود، اجتهاد (قانونمندی در فهم از دین) را پذیرفته است، تنها مذهبی است که می‌تواند بر نظام سرمایه‌داری پیروز شود چرا که می‌تواند توسعه‌پذیری را در مفهوم عدالت جای دهد. در غیر این صورت اگر عدالت و تعادل، توسعه­پذیری خود را از دست دهد نرم‌افزارها به بن‌بست خواهند رسید. در مرحله‌ی دوم با پیگیری راه‌های بلندمدت باید بتوان معادلاتی را تولید کرد که قدرت «هدایت، کنترل و ارزیابی» امور عینی را براساس مذهب دارا باشد. این مهم با انقلاب فرهنگی و رفع خلاهای تئوریک در ادبیات حوزه و دانشگاه و انقلاب اقتصادی محقق خواهد شد. (ان‌شاءالله)