سیرۀ مالی و اداری پیامبر اسلام (ص) در مدینه الگوی برتر اقتصادی با تکیه بر بیت المال

با بعثت پیامبر (ص) و آغاز رسالت ایشان تحولات عظیمی در نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شبه جزیرۀ عربستان صورت گرفت. آغاز رسالت پیامبر اگر چه در مکه بود اما ایشان در مدت 13 سال نیروی جوان و زبده­ای را برای تشکیل یک حکومت نوبنیاد اسلامی تربیت و زمینه را برای مهاجرت به شهر یثرب فراهم کردند. بعد از ورود پیامبر (ص) به یثرب (مدینه)، ایشان به همراه مهاجرین اقدام به تشکیل حکومت نمودند. تلاش­های پیامبر و اصحابش سبب شد تا جامعه اسلامی بنا نهاده شود و به تمدن بزرگی مبدل شود. هر تمدنی برای رشد و بقا نیاز به منابع مالی دارد و تمدن اسلامی نیز از این امر مستثنی نبود. از ویژگی­های مهم جامعۀ اسلامی نوبنیاد پیامبر (ص)، شیوۀ مدیریت مالی و اداری ایشان بود. این دوران اگرچه محدود به ده سال بود اما شیوه و روش پیامبر (ص) در گرد­آوری­، حفظ و نگهداری­، تقسیم و مصرف در موارد خاص جایگاه وی‍ژه­ای دارد. حضور قطعی و جدی ایشان در ادارۀ امور مالی و اقتصادی نشان از اهمیت خاص و برجسته­ای است که این دو موضوع در جامعۀ مدنی و دینی دارد. سیرۀ علمی و عملی آن حضرت می­تواند الگوی مناسب و کاملی برای تمام مدیران مالی در جامعه به خصوص در ادارۀ بیت­المال باشد­، چرا که بیت­المال پایه و اساس نهاد مالی جامعۀ اسلامی کنونی ما است. این پژوهش بر آن است تا به این سوال اصلی پاسخ گوید که سیره علمی و عملی پیامبر چه نقشی در اداره منابع مالیاتی آن زمان داشت است، و فرضیه این پژوهش بر این پایه استور است که شیوه علمی و عملی و سنت پیامبر (ص) در اداره امور مالی مسلمین نقش بسزایی داشته و در روند و شکل گیری نهاد بیت المال بر اساس منابع تاریخی تاثیر فراوان داشته است. این پژوهش بر آن است تا با تحلیل و تبیین فرضیه اصلی بر مواردی چون غنائم جنگی، خمس ، زکات و... که زمینه­ساز شکل­گیری بیت المال بوده اند، پرداخته شود.