شکل گیری مدیریت شهری نوین در نخستین دورۀ قانونگذاری (1324-1326ق/1906-1908م)ضرورت ها، چالش ها و موانع

تبارشناسی مدیریت شهری نوین یکی از مهم­ترین مسائل پیرامون دولت شهری معاصر است. چالش­های نخستینِ ادارۀ شهر، هنوز نیز گریبانگیر مدیریت شهری است. مسائلی نظیر حوزۀ نفوذ و اقتدار دولت در شهر، چالش­های فراوان در زمینۀ واگذاری تصدی­گری دولت در شهر، نقض قوانین توسط شهروندان و معضلات اخلاق شهروندی و غیره، از مهم­ترین بحث­های گفتمان شهری معاصر است. لذا این پژوهش برآن است تا براساس استنادات موجود، به تبارشناسی مسئلۀ مدیریت شهری در نخستین دورۀ قانونگذاری بپردازد. امید است با تحقیقات بنیادین در حوزه­های نظری، توان پیش­بینی و آینده­نگری در سیاست­گذاری­های کلان به­دست آید. شکل­گیری نخستین نهادهای شهری در ایران با تکیه بر نظر شهروندان و دخالت مستقیم آنان در انتخاب مجریان شهری، در قانون بلدیّه 20 ربیع الثانی 1325 تجلی یافت. فرایند شکل­گیری قانون بلدیه به چالش­های جدی در ادارۀ شهر و نیازهای مبرم توده­های مردم به ساماندهی امور شهری بازمی­گشت. از این­رو با تاسیس نخستین مجلس شورای ملی، نمایندگان مردم به ضرورت تدوین چنین قانونی پی بردند و آن را پس از کش و قوس فراوان به تصویب رساندند. مهم­ترین تجلی­گاه این موضوع، شکل­گیری انجمن­های بلدیّه و ادارات بلدی است که مقدمه­ای بر شکل­گیری شهرداری­های جدید به شمار می­آید. انجمن­های بلدی گام­های نخست را برای مدیریت گروهی شهر به ارمغان آورد و یکی از مصادیق مشارکت جمعی توده­های مردم در نظم و اداره شهر به شمار می­آید؛ امّا فقدان اخلاق شهروندی، مانع مهمی بر سر راه رشد مدیریت شهری از دورۀ مشروطیت تا به حال شده است. در این جستار به گسترۀ شکل­گیری انجمن­های بلدی در ایران، نحوۀ نگرش تودۀ مردم به این شکل نوین مدیریت شهری و علل ناکارآمدی آن پرداخته می­شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی می­باشد.