فرصت ها، چالش ها و موانع پیشرفت ایران

موضوع پیشرفت و شناخت فرصت­ها، چالش­ها و موانع پیش روی آن، همواره یکی از مهم­ترین دغدغه­های متفکران، مدیران و مردم ایران، از گذشته تا امروز، بوده است. اگر پیشرفت را فرایندی بنامیم که متضمن بهبود مداوم در همه عرصه­های زندگی انسانی، اعم از مادی و معنوی و بهبود بنیان های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... است ( نگاهداری،1390: 15)؛ این تعریف، نشان می­دهد عوامل مختلف انسانی، فرهنگی، اجتماعی و... به عنوان فرصت یا مانع، در تحقق پیشرفت مطلوب، نقش دارند. از آنجایی که هدف مقاله حاضر، واکاوی علل بنیادین موثر در پیشرفت ایران است؛ لذا سعی شده با استفاده از روش توصیفی وتحلیلی این فرضیه مطرح شود که یکی از بنیادی ترین عواملی که همواره در طول تاریخ ایران در بهبود و تضعیف فرصت­ها، چالش­ها و موانع تحقق پیشرفت ایران دخالت داشته است عامل انسانی است. اگرچه نیروی انسانی معمولاً در همه کشورها اساسی‌ترین پایۀ هر‌گونه پیشرفتی محسوب می‌شود، اما مسئلة هویت انسان ایرانی و نحوه خودآگاهی او مانع از این امر شده که از فرصت­هایی چون حضور دین در سراسر زندگی­اش و همچنین جغرافیای سیاسی ایران، در رسیدن به پیشرفت مطلوب نهایت بهره را ببرد. زیرا شکل­گیری و استحکام هویت او، به شناخت این فرصت­ها پیوند خورده است. در نتیجه، عدم آگاهی درست از این فرصت­ها و درونی نشدن ارزش­های آن، انسان ایرانی را درگیر چالش هویتی کرده است. در نتیجه، به جای بهره­وری از این فرصت­ها خود به مانعی بر سر راه پیشرفت جامعه خود، تبدیل شد. بنابراین در مقاله حاضر سعی شده است با هدف آگاهی این انسان از هویت اصیل ایرانی و اسلامی خود، این شناخت در پیوند با دو فرصت جغرافیای سیاسی ایران و حضور دین در زندگی ایرانی­ها تبیین گردد، تا بنیادی­ترین عامل پیشرفت ایران، یعنی انسان ایرانی - اسلامی با هویتی خودآگاه را معرفی نماید. با توجه به نتایج این مقاله اگر برنامه­ریزان و مدیران کشور بخش عمدة سرمایه گذاری مادی و معنوی را به پرورش عامل انسانی خودباور اختصاص دهند، سرعت حرکت کشور در مسیر پیشرفت پرشتاب خواهد شد.