تبیین رابطۀ دینداری و رفاه اجتماعی

دستیابی به «رفاه اجتماعی» یکی از مهم ترین اهدافِ اکثر برنامه های توسعه بشمار می رود. در اغلب تبیین هایی که امروزه- برمبنای رهیافت های نظام فکری غرب- از توسعه یافتگی و رفاه ارائه می گردد، عمدتاً به معیارهای مادی و کمّی توجه می شود و تقریباً در هیچ یک از نظریه ها و مدل های رفاهی (حتی مدل های سنجش «رفاه ذهنی» که یکی از ترم های نسبتاً جدید درحوزۀ رفاه اجتماعی است) اثری از متغیرهای غیرمادی و معنوی به چشم نمی خورد و به همین دلیل در برنامه های توسعه برای دستیابی به رفاه اجتماعی، اصولاً به راهکارهایی نظیر ارتقاء وضعیت معنوی مردم توجه نمی شود. این درحالی است که در جامعۀ ایران، براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری، نه ما باید به دنبال آنگونه توسعه ای باشیم که در غرب فهمیده می شود (یعنی توسعه بدون توجه به ابعاد معنوی زندگی) و نه اصولاً راهکارهای دستیابی به توسعه،تماماً راهکارهای مبتنی بر فهم مادی از جامعه و اهداف کمّی باید باشد. پدیدة «دین» در جامعۀ ایران پدیده ای اثرگذار بر بسیاری از متغیرهاست و لذا باید نقش دین در رفاه اجتماعی (بعنوان هدف توسعه و پیشرفت کشور) در همۀ نظریه ها و برنامه های توسعه مد نظر قرار گیرد. برای بررسی رابطۀ بین دینداری و احساس رفاه اجتماعی، پژوهشی را سامان دادیم که بصورت میدانی به انجام رسید و نتایج آن نشان داد که تاثیرِ عاملِ دینداری در احساس رفاه اجتماعی بیشتر از تاثیرِ عوامل مادی است. از جمله مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که: در میان ابعاد چهارگانۀ دینداری (اعتقادات، ایمان، انجام مناسک و اخلاق) این بُعد «اخلاق» است که بیشترین تاثیر را در احساس رفاه اجتماعی دارد؛ در حالی که بنظر می رسد در جامعۀ امروز، بیشتر به بُعد مناسکی دین توجه می شود. همچنین، یافته های تحقیق نشان داد که تاثیر دینداری بر احساس رفاه اجتماعی در قشر متوسط، به نسبت کمتر از اقشار طبقات بالا و پایین جامعه مورد بررسی بوده است.