تاثیر سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهره وری کل عوامل در ایران با استفاده از مدل خودتوضیح با وقفه های گسترده

تحقیق حاضر، به بررسی تاثیر سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهره‌وری کل عوامل در ایران با استفاده از مدل (‏ardl‏) طی ‏دوره 1990 تا 2017 می‌پردازد. قبل از برآورد مدل، آزمون ایستایی (مانایی) متغیرها صورت گرفت. نتایج آزمون ایستایی بر اساس ‏آزمون‌های دیکی- فولر تعمیم‌یافته و فیلیپس- پرون نشان داد، که شاخص بهره‌وری کل در سطح داده‌ها ایستا بود، ولی متغیرهای ‏سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در سطح تفاضل اول مانا بودند. بنابراین، از آنجا که متغیرهای این تحقیق (‏‎0‎‏)‏i‏ و (‏‎1‎‏)‏i‏ بودند، از روش ‏‏(‏ardl‏) برای بررسی روابط میان متغیرها استفاده شد. برآورد مدل‌ها در کوتاه‌مدت و بلندمدت نشان می‌دهند که سرمایه انسانی و ‏تحقیق و توسعه (‏r&d‏) بر بهره‌وری کل عوامل دارای تاثیر مثبت و معناداری دارند. ضریب متغیر تصحیح خطا (‏ecm‏)، 56/0 بوده و از ‏نظر آماری در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است و بیانگر سرعت تعدیل مدل می‌باشد و نشان می‌دهد تعدیل انحرافات از رابطه ‏تعادلی بلندمدت حدود دو دوره است. ضمناً به منظور بررسی ثبات پارمترها و واریانس مدل، از آزمون مجموع تجمعی پسماندهای ‏بازگشتی و آزمون مجموع مجذور تجمعی پسماندهای بازگشتی استفاده شده است. نتایج آزمون‌های مذکور نشان می‌دهند در سطح ‏احتمال 95 درصد، فرضیه بی‌ثباتی پارامترها رد می‌شود. بنابراین، ثبات دائمی بلندمدت برای پارامترهای مدل دوره مورد بررسی قابل ‏قبول است. به عبارت دیگر، هیچ شکست ساختاری در مدل مشاهده نمی‌شود. ‏