معیارهای پزشکی و حقوقی در بررسی تحمل کیفر حبس زندانیان

ارزش مجازات، در بار شدن اثرات بر آن بوده و بدون ویژگی یاد شده، اعمال مجازات، کاری نامعقول خواهد بود. اما اگر بزه کار بیمار بوده و یا در شرایط سنی مناسبی نباشد، اعمال مجازات اثر معکوسی داشته و در این صورت، اصل عدالت تحت شعاع قرار می گیرد؛ چراکه هیچ بزهکار بیمار و یا کم سن و سالی با اجرای کیفر متنبه نگشته است. با وجود اثبات مضر بودن کیفر حبس بر بزه کار در شرایط یاد شده، قانونگذار با اصرار به اجرای کیفر حبس و غیر آن، ساز و کاری با عنوان عدم تحمل کیفر را پیش بینی نکرده است. درمقابل، حقوق کیفری در کنار آئین نامه های اجرائی، سن و شرایط جسمانی و روانی بزهکار را به عنوان معیارهای موثر در تحمل کیفر حبس و حتّی غیر آن، مورد توجه قرار داده است. این پژوهش با تمرکز بر روی مطالب یاد شده، با روش توصیفی تحلیلی ارزیابی می‎کند که لایحه قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 به شرط سنی بزه کار توجّه داشته و کودکان و نوجوانان را از تحمل این مجازات معاف دانسته است. کما اینکه معافیت یاد شده، بر انتفای مجازات دلالت نداشته و همچون بیماری های «سخت درمان»، تبعاتی به دنبال خواهد داشت. مستند به ماده 5٠٢ قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه محکوم علیه به بیماری جسمی یا روانی مبتلا باشد و اجرای حبس و نیز دیگر مجازات ها، تشدید بیماری و یا تاخیر در بهبودی وی را بدنبال داشته باشد، تعویق مجازات بدستور قاضی، با کسب نظر پزشکی قانونی تا زمان بهبودی، راهکار ارائه شدۀ قانونگذار در این زمینه می‎باشد. همچنین اطلاق واژۀ «مجازات» در ضمن ماده 501 قانون آیین دادرسی کیفری، می رساند که وضعیت جسمی بزهکار زن، اعمّ از دوران بارداری و دوران شیردهی، از دیگر مواردی است که در تحمل کیفر حبس تاثیرگذار بوده و به تعویق این مجازات منجر می‎گردد.