جایگاه داوری در حل و فصل اختلافات ناشی از برجام

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بعد از مدت مدیدی مذاکره میان ایران و اتحادیه اروپا با اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در تیر ماه سال (1394) منعقد گردید که از نظر حقوقی و سیاسی دارای اهمیت زیادی بوده است اما شاید به جرات بتوان گفت که مهم‌ترین موضوعی که در این خصوص مورد اختلاف طرفین بوده شیوه‌های حل‌وفصل اختلافات ناشی از برجام و ضمانت اجرایی ناشی از آن بوده است از سوی دیگر داوری به‌عنوان یکی از شیوه‌های حقوقی حل‌وفصل اختلافات بین‌المللی به دلیل تخصص گرایی و سرعت در رسیدگی مورد اقبال فراوان طرفین قرارگرفته است . در برجام فصل مجزا به صورت ضمیمه به آن به حل‌وفصل اختلافات اختصاص یافته است که در سه مرحله پیش‌بینی‌شده است در ابتدا اختلاف به کمیسیون مشترک طرفین ارجاع شده و بعد از آن در صورت عدم اقناع طرف معترض اختلاف به شورای مشترک ارجاع می‌گردد در مرحله سوم طرف معترض در صورت نقض فاحش برجام از سوی مقابل می‌تواند به صورت هم‌زمان یا مقدم بر آن از برجام خارج شده و اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع گردد. مطابق مکانیزم داوری برجام در صورتی که ایران یا طرف مقابل علیه نقض تعهد هریک از طرفین شکایتی داشته باشد و از مکانیزم مشورتی آن جواب نگیرد موضوع جهت تصمیم گیری نسبت به ادامه یا لغو تعلیق تحریم‌ها طی سی روز به شورای امنیت ارجاع شده و به رای گذاشته می‌شود. سازمان انرژی اتمی سازمان ملل ناظر بر اجرای صحیح تعهدات بوده و از نظر زمانی برای هر مرحله مدت زمان مشخصی در نظر گرفته شده است به همین دلیل از نظر تخصص گرایی و سرعت در رسیدگی می‌توان برجام را با اصول داوری مطابق دانست اما بی طرفی و استقلال چندان در این موافقت‌نامه مورد توجه قرار نگرفته است؛ که علت این امر نیز ماهیت برجام و ساختار تبعیض آمیز شورای امنیت سازمان ملل است که قدرت بیشتر را به سوی طرفین ایران سوق می‌دهدبرجام؛ شیوه‌های حل‌وفصل اختلافات؛ داوری؛ ماهیت برجام؛ نقاط ضعف و قوت برجام