حل تعارض پذیرش بازار و مقبولیت اخلاقی در سیاست گذاری فناوری های مخاطره آمیز

سیاست‌گذاری مطلوب در خصوص فناوری‌های مخاطره‌آمیز (ریسکی) مستلزم توجه به دو جنبه متمایز است: از یک سو دیدگاه‌های مردم و بازار در پذیرش این فناوری‌ها و از سوی دیگر ارزیابی‌های اخلاقی در قابل‌قبول بودن آن‌ها. بدیهی است موفقیت فناوری‌های مخاطره‌آمیز، همچون فناوری‌های دیگر، در گرو میزان اقبال و پذیرش اجتماعی و بازار (مصرف‌کنندگان) است اما آنچه که سیاست‌گذاری این فناوری‌ها را بطور ویژه از فناوری‌های دیگر متمایز می‌کند لزوم توجه به میزان مقبولیت اخلاقی فناوری‌های مخاطره‌آمیز و قابلیت پذیرش اخلاقی تحمیل مخاطرات آنها به جامعه (شهروندان) است. وضعیت پذیرش اجتماعی و بازار نسبت به یک فناوری، بطور تجربی و میدانی و از طریق بررسی و تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان قابل ارزیابی است ولی قابلیت پذیرش اخلاقی، موضوعی فلسفی است. بنابراین به نظر می‌رسد این دو جنبه از سیاست‌گذاری فناوری‌های مخاطره‌آمیز از نظر ماهیت و روش بررسی، در تعارض با یکدیگر قرار دارند. مسئلۀ اصلی این است که آیا در سیاست‌گذاری فناوری‌های مخاطره‌آمیز می‌توان هم نظرات گروه‌های مختلف اجتماعی مرتبط و اقبال بازار را در نظر گرفت و هم ملاحظات اخلاقی را مورد توجه قرار داد. ادعای نویسندگان مقاله حاضر این است که با بهره‌گیری از رویکرد موازنه تاملی گسترده و تفسیر آن به مدل‌های سیاستی کاربردی و عملی می‌توان به رویکرد مناسب با ویژگی‌های مزبور، در سیاست‌گذاری مطلوب فناوری‌های مخاطره‌آمیز دست ‌یافت. در این راستا، نویسندگان با انتخاب فناوری تولید محصولات تراریخته (فناوری اصلاح ژنتیکی) به عنوان نمونه‌ای از فناوری‌های مخاطره‌آمیز، چالش‌های اخلاقی و نیز جنبه‌های اجتماعی آن را در ایران مورد بررسی قرار می‌دهند. سیاست‌گذاران حوزه علم و فناوری، در خصوص فناوری اصلاح ژنتیکی نیازمند توجه جدی به مدل ارتباطی پذیرش اجتماعی/مقبولیت اخلاقی هستند.

Resolving the Conflict Between Market Acceptance and Ethical Acceptability in Policy Making of the Risky Technologies

Optimal policy-making on risky technologies requires attention to two distinct aspects: on the one hand, the views of the people and the market on the acceptance of these technologies, and on the other hand, ethical assessments of their acceptability. Obv