تبیین تربیتی مَثَل های قرآنی

یکی از شیوه های قرآن برای تبیین و آموزش مفاهیم تربیتی استفاده از مَثَل است. هدف از این پژوهش تبیین تربیتیِ مَثَل‌های قرآنی است. قرآن با بیان مَثَل های متنوّع و حکیمانه، انسان‌ را به تفکّر و تعقّل وا می‌دارد و راه درک و فهم بهتر مفاهیم تربیتی را هموار می‌سازد. هدف از بیان مَثَل های قرآنی به تصریح خود قرآن هدایت و تذکر است که با تعقل و اندیشیدن حاصل می شود. ﴿ وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِی هذَا الْقُرْآنِ مِنً کُلِّ مَثلٍ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ.زمر/27﴾. آموزش یکی از مصادیق تذکر و دعوت به تعقل و اندیشیدن است. علی رغم اینکه میزان تاثیر مَثَل در فهم بهتر مُمَثَل واضح است ولی اصطیاد و تبیین تربیتی مثل‌های قرآنی کمتر مورد عنایت قرآن پژوهان قرار گرفته است. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته و جمع آوری داده ها آن به شیوه کتابخانه‌ای است. یافته های پژوهش نشان داد: 1. یکی از مهم‌ترین اهداف مثل های قرآنی تذکر و یادآوری، تشویق و ترغیب به اندیشیدنِ عالمانه است، توجه دادن به ارزش ها و مکارم اخلاقی و تربیتی مانند: انفاق، استقامت در راه هدف، وفای به عهد، تعادل در غرائض و عواطف، و معرفی الگوی حق پرستی و ایمان به خدا در سخت ترین شرائط (مثل همسر فرعون)، و برحذر داشتن از زشتی ها و پلشتی ها مثل غیبت، عهدشکنی، قساوت قلب، حرص و طمع عالمان دنیاپرست، از جمله مفاهیمی هستند که قرآن در قالب مثل به آن پرداخته است. 2. مثل‌های قرآنی برخلاف مثل ها و داستان های عهدین، به صراحت مفاهیم تربیتی عمیق و دقیق را تبیین و آموزش می دهد. 3. یکی از زیباترین مَثَل های قرآن بیان مثل نسبت زن و شوهر و رابطه آنها با یکدیگر به نسبت بدن و لباس است که از این مَثَل مفاهیم تربیتی زیادی استفاده می شود. 4. مثل‌هاى قرآن علاوه بر حکمت آمیز بودن در راستای تعالى روح و تبیین تربیتی عالم ملکوت و ترسیم و تقریب ذهن ناسوتیان، به دور از خرافات و اوهام است. 5. یکی از ابزارهای موثر در آموزش بهره مندی از مثل های آموزنده است که مثل های قرآنی از بهترین مصادیق آن است و تبیین تربیتی آنها می تواند الگویی کارآمد برای آموزشگران در جهت انتقال آسان و درست مفاهیم بویژه مفاهیم تربیتی باشد.