وضعیت منابع مرجع در علوم انسانی اسلامی، بعد از انقلاب و آینده پیش رو (مطالعه موردی: آثار دایرة‏المعارفی)

تولید «منابع مرجع» از اقداماتی است که در ترویج و گسترش علوم نقش موثری دارد. نوشتار حاضر با تمرکز بر آثار دایرة‏المعارفی به عنوان یکی از مصادیق شاخص منابع مرجع، وضعیت این آثار تا اوان پیروزی انقلاب اسلامی و هم‏چنین پیشرفت‏های صورت‏ گرفته در چهار دهه گذشته (گام اول انقلاب) را در ایران اسلامی به تصویر کشیده و آن‏گاه به بیان بایستنی‏ های این عرصه در گام دوم انقلاب می‏پردازد. دستاورد این تحقیق - که مستند به منابع کتابخانه‏ ای و مشاهده میدانی است- این است که تا قبل از انقلاب اسلامی، تعداد این نوع آثار بسیار اندک بود. بعد از پیروزی انقلاب با همه مشکلات، شاهد سیری صعودی در این عرصه در هر دو جنبه کمی و کیفی بودیم، اما در چارچوب گام دوم انقلاب، به دلیل ضرورت تدوین این دست منابع بایستی با نگرشی کلان در این حوزه به دایرة‏المعارف‏های تخصصی اهتمام بیشتری ورزید؛ افزون بر آن، برنامه ‏ریزی جهت کوتاه‏کردن فرآیندها و تدوین دایرة‏ المعارف‏ها در مدت محدود، ایجاد هماهنگی میان دایرة‏ المعارف‏های همسو، جلوگیری از کارهای موازی و تربیت افراد متخصص در زمینه دایرة‏المعارف‏ نویسی مد نظر قرار گیرد و در سرمایه‏ گذاری میان تولید علم و اشاعه آن توازن ایجاد کرد؛ هم‏چنین در راستای جهانی ‏سازی این آثار برنامه ‏ریزی کرد و راه‏های سهولت دست‌یابی و افزایش تاثیرگذاری این آثار را پیدا کرد.