رسالت آموزش و پرورش در گام دوم انقلاب اسلامی

برای فهم دقیق رسالت نهاد آموزش و پرورش در گام دوم انقلاب، بهتر است ابتدا گام اولی را که انقلاب در عرصه آموزش و پرورش برداشته، مرور کنیم و سپس با نگاهی آسیبشناسانه به آنچه در این مدت گذشته، تصویری از گام دوم که این نهاد در مقطع بعدی باید بردارد، ارائه نماییم.برای اینکه بحث منقحتر باشد در این مقاله هر دو گام را از دو لحاظ «ساختاری» و «محتوایی و روشی» بررسی کردیم. کلیت گام اول، توسعه کمّی آموزش و پرورش بوده که به لحاظ ساختاری به تحقق عدالت آموزشی کمک کرده و به لحاظ محتوایی به گسترش معلومات و افزایش سطح سواد عمومی جامعه منجر شده است.به نظر میرسد مشکلات رخداده دراینزمینه، اغلب به سبب ساختار بوروکراتیک و اقتضائات اومانیستی این نهاد مدرن است که آسیبهایش را ناخواسته بر ما تحمیل کرده است. برخی از مهمترین آسیبهایی که در گام اول در این عرصه شاهد بودهایم این است که به لحاظ ساختاری، گمان شد این نهاد درحقیقت کار تعلیم و تربیت میکند و سپس این مسئولیت را بهجای اینکه در درجه اول بر دوش خانواده و سپس بر دوش این نهاد بگذاریم، تا حد امکان خانواده را خلع ید کردیم و به دلیل اقتضائات بوروکراتیک مدام بر ابعاد صوری این سازمان افزودیم و ابعاد کیفی را فدا نمودیم. در عرصه محتواها و روشهای آموزشی تمرکز بیشازحد بر محفوظات و بهحاشیهرفتن نگاههای دینی امری است که موجب شکایت همه دلسوزان نظام بوده است.بنابراین اگر گام اول ناظر به توسعه کمّی این نهاد بود، گام دوم را میتوان حرکت در مسیر توسعه کیفی این نهاد معرفی کرد و چنانچه کلیدواژه «تحقق عدالت» برچسب شایسته گام اول بوده باشد، «تحقق عبودیت» را میتوان عنوان شایسته گام دوم دانست. برای اینکه این نهاد را در ذیل عبودیت بازتعریف کنیم و گام دوم انقلاب را بردن نهاد آموزش و پرورش در سایه عبودت قرار دهیم، از همان دو دیدگاه «ساختاری» و «محتوایی و روشی» نکاتی مطرح میگردد: از لحاظ ساختاری، بعد از تبیین این مطلب که وظیفۀ تعلیم و تربیت ابتدا بر عهده خانواده است و نهاد رسمی باید خود را مکمل، نه جایگزین خانواده در این عرصه ببیند، به برخی از اقتضائات این رویکرد اشاره شد و درنهایت پیشنهاد گردید که وضعیت آموزش و پرورش از «سازمانی» به «نهادی» تغییر یابد؛ یعنی با احترام به چارت تشکیلاتی آن، روح نهاد و کارهای خودجوش و مدیریت جهادی را فارغ از تقیدهای اداری، برای رسیدن به کمال پیش بگیریم. از لحاظ محتوایی نیز اگر در گام اول، گسترش معلومات را داشتیم، در گام دوم، گسترش معروف را مدّ نظر قرار دهیم.