تحلیل رویکرد اقتصادی مبتنی بر کنز و واکاوی نقش مالیات در کاهش نابرابری اقتصادی

با ایجاد سیاست‏های قانونمند و شفاف مالیاتی (کنززدایی) و تمرکز بر انگیزش‏های اخلاقی، کارکرد پول به‌مثابه ابزاری برای تسلط و توسعه قدرت، به کارکردی جهت نیل به برابری و کاهش نابرابری اقتصادی تغییر‏ می‏یابد. یکی از مهم‏ترین چالش‏های فراروی جوامع امروز، موضوع نابرابری اقتصادی است. ایران در سال‏های منتهی به انقلاب، بیشترین مقدار ضریب رشد نابرابری را که با شاخص جینی تعیین می‏گردد، شاهد بود. پس از آن، شاخص نابرابری رو به کاهش نهاد، اما هم‌چنان ایران یکی از کشورهایی است که ضریب بالای نابرابری اقتصادی، هم در بخش درآمد و هم در بخش ثروت دارد. انباشت ثروت به‌مثابه یکی از مهم‏ترین مولفه‏های ایجاد و افزایش نابرابری در کنار عوامل دیگر، مطرح است. این پدیده که در قرآن کریم از آن به «کنز» تعبیر شده است، سبب تشدید نابرابری در سطح جوامع انسانی می‏گردد. غلبه ثروت بر دیگر حوزه‏های خیرات و ایجاد استبداد اقتصادی از یک‏ طرف و تاثیر روانی ثروت در قدرت‏طلبی و توسعه حوزه‏های نفوذ از لحاظ روان‏شناسی ثروت از طرف دیگر، سبب تشدید هرچه‏بیشتر نابرابری و یاس از بازگشت برابری اقتصادی می‏شود. برای مقابله با پدیده کنز، از یک‏سو وضع مالیات بر درآمد و ثروت در ضمن الگوهای مالیاتی شفاف و قانونمند (مالیات واجب) و از سوی دیگر، تمرکز بر انگیزش‏های اخلاقی برای عینیت‏بخشیدن به فضایل اخلاقی مبتنی بر توزیع ثروت (مالیات مستحب)، دو راهکاری است که در این پژوهش، بدان‏ها پرداخته می‏شود. سوال اصلی این پژوهش، چگونگی مواجهه مطلوب با نابرابری اقتصادی با عنایت به پدیده انباشت سرمایه است. روش تحقیق در این نوشتار، مبتنی بر منابع کتابخانه‏ای و به گونه تطبیقی است.