رابطه احکام فقهی نابرابر میان زن و مرد با عدالت جنسیتی، واکاوی گفتمان تغییر پس‏از انقلاب اسلامی

تبیین رابطه احکام فقهی نابرابر زنان و مردان با عدالت جنسیتی از دیرباز مورد توجه اندیشوران بوده است. پس از شکل‏گیری انقلاب و در بستر اقتضائات دنیای مدرن «گفتمان تغییر» می‏کوشد این نابرابری‏ها را کاهش دهد. مسئله این تحقیق واکاوی متدولوژی این گفتمان است. در این راستا با روش تحلیلی- ‏انتقادی آثار نویسندگان پس از انقلاب در خصوص این نابرابری‏ها واکاوی شده‏اند. در ذیل این گفتمان «رویکردهای غیرفقهی و روشنفکرانه» در اعتبار کتاب و سنت خدشه وارد می‏کنند، اما رویکردهای فقهی و شبه‏فقهی هم‏چنان بر اعتبار فی‏الجمله ادله فقهی اصرار دارند. در ذیل این رویکردهای اخیر نیز «رویکرد تغییر در اجرا»، دامنه تغییر را در مرحله اجرای این احکام دانسته، مرحله افتاء را عاری از تغییر می‏شمارد.«رویکرد تغییر در افتاء»، مرحله استنباط این احکام را دستخوش تغییر دانسته، با «کشف فروع جدید»، بر پایه روش‏هایی نظیر تقدیم نصوص قرآنی، تصرف در موضوعات احکام، توجه به احکام متغیر و... شکل می‏گیرد و رویکرد «وضع اصول جدید» با اجتهاد در خود قواعد استنباط حکم شرعی و تضییق و توسعه در آن‏ها و دست‏یابی به اصولی نظیر: اعتبار انحصاری قرآن کریم، کشف عدالت با عقل مستقل، توجه به شئون معصوم و... به اظهارنظرهای فقهی جدید و برابرانگارانه‏ای دست می‏یابد. صرف‏نظر از اشکالات صغروی که در این رویکردها وجود دارد، فی‏الجمله صورت‏بندی‏های کبروی آن‏ها پذیرفتنی است و می‏توان با ارائه نظمی منطقی از خلال این رویکردها، نقشه راه مطلوب و روشمندانه‏ای را برای نیل به عدالت جنسیتی اسلامی ترسیم کرد.