مبانی و عوامل تحققِ تغییرات اجتماعی در بیانیه گام دوم انقلاب

به باور جامعه‏شناسان حوزه تغییرات اجتماعی، تغییرات خواه فردی باشد، خواه اجتماعی، امری اجتناب‏ناپذیر است. با نگاهی هرچند سطحی و گذرا به تاریخ زندگی گروهی و اجتماعی انسان به‏آسانی می‏توان مشاهده کرد که جوامع انسانی، پیوسته در حال حرکت و دگرگونی بوده و مدام شاهد تغییر در خود، اعضا، محیط و... می‏باشد؛ به تعبیر دیگر تمام جوامع، چه به صورت ناگهانی و چه به‏گونه آرام یا محسوس، هر روز تغییراتی را به خود می‏بینند. این واقعیت را می‏توانیم با مطالعه آثار و اسناد به‏جای‏مانده از تاریخ جوامع، تحقیقات میدانی و مطالعات جامعه‏شناختی اندیشمندان اجتماعی و حتی از طریق مشاهدات روزانه خویش دریابیم.براساس حقیقت یادشده، آنچه در فرآیند تحقیق توجه محقق اجتماعی را به خود معطوف می‏دارد، اصل تغییر نیست بلکه سوالاتی نظیر: چه چیزی تغییر می‏کند؛ یعنی موضوع تغییر چیست؟ آیا این تغییر در عناصر ساختی، فرهنگ، الگوها یا ایدئولوژی‏ها رخ داده است؟ مبنای تغییرات از نظر کارگزاران تغییر چیست؟ عوامل، مشوّقان و تحریک‏کنندگان تغییرات چه کسانی هستند؟ جهت، سرعت، گسترهٔ تغییر، پیامدهای تغییر و... در مسیر تحقیق برای فهم بهتر تغییرات، پیشِ روی محقق قرار می‏گیرد. محقق نیز برای ترسیم چهره قبل و حال و آینده یک جامعه، به پاسخ این سوالات نیاز دارد.با توجه به اهمیت مسئله تغییرات اجتماعی در جوامع، رهبر معظم انقلاب نیز در نگارش بیانیه گام دوم، از این حقیقت غافل نبوده، بلکه به مبانی و عوامل تحقق تغییرات اجتماعی پرداخته است. نگارنده هم در نوشتار پیشِ رو می‏کوشد نخست با اشاره اجمالی به ادبیات نظری تغییرات اجتماعی، به ضرورت‏ها، ویژگی‏ها، عوامل و شرایط لازم برای تحقق تغییرات اجتماعی از دیدگاه جامعه‏شناسانِ حوزۀ تغییرات اجتماعی توجه کند، سپس با رویکرد جامعه‏شناختی، مبانی و عوامل تحقق تغییرات اجتماعی را در بیانیه گام دوم انقلاب رصد کرده و درنهایت با رویکردی تطبیقی به نوعی مبنای نظری و معرفتی رهبر عظیم‏الشان را در زمینه تغییرات اجتماعی تبیین نماید.