بررسی و تحلیل جامعه شناختی آداب و رسوم در شاهنامة فردوسی (با تکیه بر آیین حکومت داری)

پژوهش حاضر برآن است تا براساس نظریة جامعه‌شناسی ادبیات و به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی جامعه‌شناختی آداب و رسوم در شاهنامة فردوسی بپردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که که شاهنامه، صرف‌نظر از برتری‌ها و مزایای شعری و جنبة کلامی و بلاغی، آیینة تمام‌نمای اجتماع ایران باستان و گنجینه‌ای باارزش از اطلاعات سیاسی، اجتماعی و تاریخی است که فردوسی در آن گذران زندگی، عادت‌ها، باورها و رسم‌های جامعة ایران قبل از اسلام را بدون تصنع نشان می‌دهد. هر چند در این اثر نشانه‌هایی از آداب اسلامی دیده می‌شود امّا به نظر می‌رسد فردوسی در بازتاب آداب و رسوم ایرانیان متاثر از جامع ایران باستانی است. این اثر، آکنده از نمونه‌های واقعی زندگی مردمان ایران است؛ به همین دلیل می‌توان آن را سندی با ارزش برای شناخت فرهنگ و تمدن ایران دانست چرا که در آن گزارش‌های موثقی از آداب و رسوم سنن ایرانیان ارائه شده‌است. دلیل بازتاب این آداب و رسوم را هم می‌توان در از بین رفتن شکوه و عظمت ساسانیان، سیطره و سلطة حکام غز بر ایران و به تبع آن از بین رفتن فرهنگ ایرانی دانست که روحیة میهن‌پرستی و تعهد فردوسی باعث شد، وی در برابر این رویدادهای منفی واکنش نشان دهد چرا که با تمام وجود این مشکلات را حس کرد و تلاش او منجر به خلق سندی معتبر و باارزش به نام شاهنامه شد، که اغلب آداب و رسوم ایرانیان را در خود جای داده‌است.