جستاری در بینش و رویکرد ابوطاهر طرسوسی بر اساس تحلیل متن حماسی-تاریخی ابومسلم نامه

ابوطاهر طرسوسی، از نویسندگان بزرگ سده پنجم و ششم هجری است که آثاری حماسی-تاریخی از وی برجای مانده است. این آثار گنجینه ای از اطلاعات تاریخی، حماسی، ادبی، فرهنگی و اجتماعی را دربرمی گیرد. در بین آثار وی «ابومسلم نامه» از اهمیت خاصی برخوردار است چراکه محتوای آن شرح‌ زندگی و مبارزه‌های نخستین قهرمان ایرانی، در دوره ی تاریخ ایران اسلامی است. با توجه به جایگاه ابوطاهر در نگارش حماسه های تاریخی-ادبی، این مقاله در صدد است به شناسایی بینش وی بر اساس تحلیل متن «ابومسلم نامه» بپردازد. ازاین‌رو، مسئلۀ مقاله حاضر، شناسایی بینش و رویکرد ابوطاهر طرسوسی بر اساس متن حماسی-تاریخی ابومسلم نامه است. نگارنده برای فهمِ این مسئله بر آن است از یکسو به تحلیل عناصر درون زبانی متن، گفت و شنود آن را با تاثیرات شخص نویسنده و بافت و زمینه تاریخی و فرهنگی-اجتماعی که به آن متن، چارچوب داده است، بپردازد و از سوی دیگر از یکی از ابزارهای تحلیل گفتمان یعنی حاشیه رانی و برجسته سازی استفاده نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ابوطاهر طرسوسی دارای گرایشات شیعی و ایرانی بوده است که این رویکرد او به صورت های مختلف در متن انعکاس یافته است. از یکسو گرایشات شیعی وی را در تاکید بر حمایت ائمه علیهم السلام از ابومسلم و نیز اعتقادات ابومسلم و یارانش به اهل بیت و یادکرد از ابومسلم و یارانش با عباراتی چون «دوستان خاندان محمد و علی علیهم السلام» و «مومنان» می توان دید و از امویان با صفاتی چون « ناپاک»، «ملعون»، «حرامزاده»، «شرابخوار» و «کافر» یاد می کند. از سوی دیگر گرایشات ایرانی ابوطاهرطرسوسی را می توان در متن مشاهده کرد چنانکه روایت ها و گزارش های فراوانی در مورد همدلی او با ایرانیان و سنت های آنها، در متن ابومسلم نامه انعکاس یافته است و نویسنده بارها به شجاعت و دلاوری ایرانیان تاکید کرده است.