بررسی تحول آوایی و معنایی چند واژة کهن درگویش گیلکی غرب گیلان با توجه به کاربرد آن‌ها در سه دفتر نخست ِشاهنامه فردوسی

اثری چون شاهنامه‌ی فردوسی، افزون بر تمامی ِارزش‌های برشمرده برای آن، مرجع کامل دسترسی به بسیاری از واژگان اصیل فارسیِ دوره‌ای است که زبان بیگانه در متون فارسی حضوری کم‌رنگ دارد. آشنایی فردوسی با زبان پهلوی و پرمایگیِ زبان ملی را می‌توان دو عامل مهم در بی‌نیازی وی از واژگان بیگانه هنگام سرایش شاهنامه، دانست. اگرچه صورت‎های کهن و اصیل بسیاری از واژگان هر زبان با گذشت زمان و براساس عوامل درون‌زبانی و بیرون‌زبانی، دستخوش دگرگونی‌ قرار گرفته و به‌تدریج در زبان معیار هر دوره کمرنگ یا از آن محو می‌شوند؛ اما نشانه‌هایی از واژگان متروک هر دوره، در گویش‌هایِ منشعب از آن زبان برجای می‌ماند. برشماری و حفظ این صورت‌های واژگانی ارزشمند موجود در گویش‌ها که به دلایل متعدد زبانی و غیرزبانی، تاحدود زیادی از دگرگونی‌ها مصون مانده‌اند؛ افزون بر حفظ کارآیی و غنای زبان، در مطالعات مرتبط با زبان نیز اهمیتی ویژه دار‌ند. این پژوهش، با روش توصیفی به بررسی تحول آوایی و معنایی هشت واژه کهن ِ برجای مانده در گویش گیلکی غرب گیلان پرداخته است که صورت مکتوب آن‌ها در برخی ابیات ِسه دفتر نخست شاهنامه موجود است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهدکه واژه‌های مورد بررسی در گویش گیلکی با صورت مکتوب خود در سه دفتر نخست شاهنامه، کمترین تفاوت آوایی و معنایی را دارند. واج‌نویسی داده‌ها براساس صورت کهنِ موجود در فرهنگ‌ها انجام شده و شکلِ گیلکی آن‌ها نیز براساس گویش گیلکی غرب گیلان نوشته شده است.