بررسی مکانیسم های دفاع روانی در مثنوی معنوی

در بیان ارتباط روانشناسی و عرفان و شعر عرفانی همین بس که موضوع عرفان معرفت نفس است و روانشناسی ترجمه و برگردانی از کلمه ی معرفت نفس ‌می‌باشد. نقد روانشناختی یکی از انواع نقد تکوینی است که به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه آن در روابط انسانی در مطالعات جدید نیز مورد توجه قرار گرفته است. کنشها و واکنشهای دفاعی در برابر فشارهای روانی همواره از موضوعات مشترک روان شناسی و ادبیات بوده است. در مثنوی مولوی می‌توان شاهد بسیاری از رفتارها و مکانیسم‌های دفاعی در برابر عوامل گوناگون بود. در این مقاله تحلیل‌های روان شناختی در حوزه ی‌های داستان‌های مثنوی که مخلوق و زائیده ی افکارِ شاعری شوریده حالند، مورد تحلیلی روانکاوانه قرار گرفته اند. بدین صورت که یکی از اساسیترین بحث‌های روان شناسی، یعنی مکانیسم‌های دفاعی روانی - که بشر در موقعیت‌های مختلف به صورت ناخودآگاه برای کم کردن از میزان اضطراب و استرس به کار میگیرد- از میان گفتگوهای شخصیت‌های داستان‌ها و گاهی از میان سخنان خود مولانا کشف و استخراج گردیده اند‌.