تاملاتی در سیر تاسیس و انحلال مجلس احرار اسلامی در شبه قاره هند

مجلس احرار اسلامی در سال 1929 م در پنجاب تاسیس گردید. استراتژی مجلس احرار سازمان‌دهی توده‌های مسلمان برای ابراز واکنش نسبت به مسائل مهم کشور بود و هر حرکت و جریانی که بر آینده هند و مسلمانان آن تاثیر می‌نهاد موردتوجه مجلس احرار قرار داشت. پژوهش حاضر به این پرسش اصلی می‌پردازد که تحولات مجلس احرار اسلامی مابین سال‌های 1929-1953 م در پنجاب چگونه بود؟ مدعای مطرح‌شده بدین قرار است که احرار با ارائه ایده‌های مساوات طلبانه توانست توده زیادی از مسلمانان و به‌طور ویژه طبقه متوسط را به خود جذب کند. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده با تکیه‌بر منابع متقدم حاکی از آن است که رهبران احرار به دلیل رونق تفکر سوسیالیستی در این بازه زمانی، رویکرد خود نسبت به مسائل جامعه را ترکیبی از اصول اسلامی و سوسیالیسم قراردادند و برای رفاه اجتماعی، سیاسی، مذهبی و اقتصادی مسلمانان تلاش نمودند اما پس از استقلال پاکستان، تعدادی از علمای احرار در برابر گسترش روزافزون نفوذ قادیانی ها در ساختار سیاسی و اداری جنبش هایی را در پنجاب راه اندازی نمودند که این امر با واکنش سریع حکومت مواجه و موجب فروپاشی احرار شد.